เมื่อสองสามวันก่อนผมกับคุณยายเข้าไปในสวนด้วยกัน ขณะมองไปตามแสงแดดอุ่นอุ่นที่สาดส่องลงมา
จู่ๆผมก็สะดุดตากับต้นไม้ต้นจิ๋วเพาะอยู่บนกระถางใบขนาดหน้าตัก ภายในอัดแน่นไปด้วยดินมหาศาล
สารอาหารของพวกมันคงมากจนต้นไม้ต้นนั้นไม่มีวันดูดซึมได้หมดไม่ว่าจะเกิดหรือตายอีกกี่ชาติ
แต่ย่ากลับสวนอย่างทันควันว่า “กระถางต่างหากที่ใหญ่เกินกว่าที่ต้นไม้ควรจะอยู่”
นั่นจึงเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้ผมต้องหัดนับเลข ออกเสียง หรือพูดตามคนที่สอนให้ผมเรียกพวกเขาว่า
กิจกรรมอย่างหนึ่งที่ประทับใจและทำให้เด็กอย่างเราๆฉีกยิ้มกว้างได้เสมอคือการร้องเพลง
โดยเฉพาะเพลงเด็กเอ๋ยเด็กดีที่ได้ฟังทีไรก็อดไม่ได้ที่จะยกนิ้วขึ้นมานับว่ามีคุณสมบัติสักกี่ข้อ
แต่กาลเวลาที่ผ่านไปก็ทำให้ต้นไม้เติบโตพอที่กิ่งก้านจะปกคลุมกระถางหรือบางครั้งก็กว้างกว่านั้น
จนกระทั่งมันมองเห็นขอบกระถางที่โอบล้อมร่างของมันไว้ เป็นเวลาเดียวกันที่ผมสังเกตเห็นความย้อนแย้งที่แสนจะกลมกลืนอย่างน่าประหลาดข่าวเยาวชนถูกจบเนื่องจากทำความผิดตามกฎหมายคงเป็นตัวอย่างที่เห็นได้ชัด
เพราะพ่อแม่ของเด็กเหล่านั้นจะบอกนักข่าวว่าลูกของตนเป็นเด็กดีมาตลอด ในขณะที่สังคมประณามว่าชั่วช้าสิ้นดี ผมได้แต่สงสัยว่าทำไมเด็กที่ปฏิบัติตัวตามเพลงเด็กเอ๋ยเด็กดีกลับไม่ใช่เด็กดีของสังคมอย่างที่เคยเข้าใจ
มิหนำซ้ำแต่ละนิยามก็แตกต่างกันจนแทบจะขัดแย้งกันเสียเอง นั่นทำให้ผมเห็นว่าจริงๆแล้วความเป็นเด็กดีไม่ได้เที่ยงตรงเหมือนไม้บรรทัด ขึ้นอยู่กับว่าใครจะเป็นผู้ตั้งนิยามและคนเหล่านั้นชอบพฤติกรรมแบบไหน เด็กดีก็จะมีลักษณะเช่นนั้นยิ่งไปกว่านั้นสิ่งที่คนร้องเพลง เด็กเอ๋ยเด็กดี หลงลืมไปก็คือยิ่งเราสร้างภาพของเด็กดีมากเท่าไหร่
เราจะสร้างเด็กไม่ดีมากขึ้นเท่านั้น ด้วยเหตุที่ว่าการสร้างอัตลักษณ์ของสิ่งใดก็ตาม คือ
ไม่เพียงแต่ความคิดที่มีต่อบรรทัดฐานภายในบ้านเท่านั้นที่เปลี่ยนไป เมื่อมองกว้างออกมาผมเห็นธงสามสีหยัดอยู่บนเสาคอยโบกพัดไปตามสายลมเย็นๆราวกับกำลังปัดเป่าศัตรูของชาติให้พ้นออกไป ธงชาติจึงเป็นตัวแทนของพวกเราในฐานะผู้ธำรงความเป็นชาติ
เพราะเราทุกคนกำลังสดุดีคุณค่าสูงสุดที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของเราไว้
เมื่อฟังจบชายคนนั้นก็ถามคำถามผมอีกสารพัดเกี่ยวกับความหมายของ “ชาติ” ทันใดนั้นผมก็บอกเขาว่าผมขอเปลี่ยนคำตอบ ผมมองว่าการฆ่าคนเป็นการทำลายชาติที่ร้ายแรงกว่าการไม่เคารพธงชาติ
เพราะการฆ่าคนไม่ใช่แค่การสังหารปัจเจกของบุคคล แต่เป็นการทำลายทรัพยากรมนุษย์ซึ่งมีส่วนสำคัญในการสร้างชาติให้พัฒนา ในขณะที่การไม่เคารพธงชาติเป็นการกระทำที่มองไม่เห็นเหตุจูงใจที่แท้จริง เช่น คนๆนั้นอาจจะมีธุระสำคัญจึงไม่สามารถหยุดเคารพธงชาติได้ ทั้งที่ในความเป็นจริงคนๆนั้นอาจมีความรู้สึกรักชาติอยู่เปี่ยมล้น การไม่เคารพธงชาติจึงไม่ใช่การทำลายความเป็นชาติที่แท้จริง
แต่การกระทำผิดต่อประชาชนในชาติที่ผมเคยมองข้ามหลายๆอย่างต่างหากที่เป็นฆาตกรต่อชาติ

กว่าจะเป็นงานเขียนชิ้นนี้