ตามหาสิ่งที่อยู่ระหว่างปรัชญากับความว่างเปล่าในหนังอาร์ต Knight of Cups

“เฮ้ย หนังเรื่องนี้แม่งโคตรอาร์ตเลย”

คุณเคยได้ยินเพื่อนพูดอะไรทำนองนี้ใช่ไหม แล้วคำว่า ‘อาร์ต’ ในที่นี้หมายถึงอะไรกันแน่นะ หมายถึงหนังที่ลึกซึ้งคมคาย? หนังที่เต็มไปด้วยความหวือหวาตื่นตะลึง? หรือหนังที่ดูไม่รู้เรื่อง? ไม่ว่าจะอย่างไร หนังของ Terrence Malick นี่แหละที่ถูกแปะป้ายว่าเป็น ‘หนังอาร์ต’ เสมอ รวมถึงหนังเรื่องใหม่ของเขาเรื่องนี้ด้วย

สิ่งที่ยากที่สุดของหนังเรื่อง Knight of Cups ของ Terrence Malick อาจเป็นการสรุปเรื่องย่อว่ามันเกี่ยวกับอะไรกันแน่ แต่โดยคร่าวๆ มันว่าด้วย Rick (รับบทโดย Christian Bale) นักเขียนบทผู้ประสบความสำเร็จทางอาชีพการงาน ทว่าเขากำลังตั้งคำถามว่า ทำไมชีวิตเขาจึงมาถึงจุดนี้ได้
คงต้องพูดกันตามตรงว่า Knight of Cups ไม่ใช่หนังที่รับมือได้ง่ายนัก หนังความยาวสองชั่วโมงเรื่องนี้ไม่มีพล็อตเรื่องอะไรให้จับต้อง เราเห็น Rick เดินไปเดินมาในชุดสูท พบเจอกับนักแสดงคนอื่นๆ (เช่น Cate Blanchett และ Natalie Portman) ที่เราก็ไม่แน่ใจว่าพวกเขามีความสัมพันธ์กันยังไง แถมตัวละครเอกก็แทบจะไม่พูดสักคำ แต่กลับมีเสียงวอยซ์โอเวอร์ของใครต่อใครไปตลอดเรื่อง

เป็นที่รู้กันดีว่าผู้กำกับ Malick นั้นค่อนข้างติสท์แตกพอควร เป็นพวกไม่ยอมปรากฏตัวต่อสาธารณะ แม้แต่งานพรมแดงที่คานส์ ตลอดการทำงานสี่สิบปี เขามีหนังออกมาแค่แปดเรื่อง วิธีการทำงานก็ยิ่งพิสดาร อย่าง Bale ก็เล่าให้ฟังว่าเขาไม่เคยได้รับบทเลยว่าตัวละครของเขาต้องทำอะไร ต้องพูดอะไร (ในขณะที่นักแสดงคนอื่นกลับได้บทซะงั้น) Malick เพียงเล่าคร่าวๆ ถึงภูมิหลังของตัวละคร เมื่อถึงเวลาถ่ายทำจริง Bale ได้เจอนักแสดงคนอื่นๆ แล้วก็ด้นสดเอาตรงนั้นเลย แม้จะฟังดูเป็นเรื่องบ้าบอคอแตก แต่วิธีการที่ว่าก็เข้ากับคอนเซปต์ของหนังทีเดียว เพราะหนังกำลังนำเสนอภาพของชายที่กำลังสับสนและตั้งคำถามกับชีวิต ดังนั้นหลายๆ ครั้งตัวละครของ Bale จึงดูมึนงงกับสิ่งที่เกิดขึ้นตรงหน้า (เพราะเขาไม่รู้ว่านักแสดงคนอื่นๆ จะเล่นอะไรกันบ้าง) และกลายเป็นเพียงผู้ที่สังเกตการณ์ต่อผู้คนและเหตุการณ์รอบตัว เป็นอุปมาของการใคร่ครวญสำรวจชีวิต

อย่างไรก็ดี สิ่งที่ถกเถียงกันมาตลอดในหนังของ Malick ยุคหลัง นับตั้งแต่เรื่อง The Tree of Life (2011) นั้นควรถูกจัดหมวดว่าเป็นหนังปรัชญาล้ำลึกหรือเป็นหนังกลวงเปล่าน่าเบื่อกันแน่ ถึงที่สุดแล้วคงไม่มีคำตอบที่ถูกต้องสมบูรณ์ แต่มีประโยคหนึ่งจาก Knight of Cups ที่อาจตอบเรื่องนี้ได้ มีตัวละครหนึ่งกล่าวว่า

“คุณไม่ได้ต้องการความรัก
คุณต้องการแค่ประสบการณ์ของการมีความรัก”

เช่นนั้นแล้ว Knight of Cups อาจไม่ได้ให้เนื้อสาระที่จับต้องได้ชัดเจน แต่เป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ชมลองปล่อยตัวเองให้ถูกพัดพาไปกับประสบการณ์ระหว่างชมภาพยนตร์เรื่องนี้ต่างหาก