เคยมีใครสักคนกล่าวกับผู้เขียนว่าการดูหนังของอภิชาติพงศ์บางทีก็เหมือนการนั่งมองกระแสน้ำนิ่งๆ หมายถึงว่ามันอาจนิ่งงันจนดูเหมือนไม่มีอะไร แต่เมื่อเพ่งมองดีๆ ก็อาจจะเห็นความงดงามของแสงตกกระทบน้ำ การมองไปในแต่ละครั้งเห็นแสงเงาที่ต่างกันไป เช่นเดียวกับผลงานของอภิชาติพงศ์ที่นิ่งช้า ใช้การไหลซึมเข้าสู่การรับรู้ และบางครั้งอาจต้องดูมากกว่าหนึ่งรอบ
‘รักที่ขอนแก่น’ (หรือ Cemetery of Splendour) หนังล่าสุดของอภิชาติพงศ์เข้าประกวดสาย Un Certain Regard (สายรอง) ที่คานส์ปี 2015 แม้ไม่ได้รางวัลอะไรติดมือ แต่ก็ได้รับคำชมอย่างมาก แถมยังติดท็อปเท็นปลายปีของนิตยสารดัง Sight & Sound และ Cahiers du Cinema โดยเนื้อเรื่องของมันว่าด้วยหมู่บ้านชนบทแห่งหนึ่งที่เหล่าทหารเป็นโรคประหลาด หลับไม่ตื่นเป็นเวลานาน หรือเดินเหินอยู่ดีๆ ก็ผล็อยหลับไป
เอาเข้าจริงแล้วน่าเสียดายที่คนไทยไม่ได้ดูหนังเรื่องนี้ หนังอภิชาติพงศ์ทุกเรื่องแม้จะฉายหรือคว้ารางวัลจากเทศกาลนานาชาติ แต่คนที่จะเข้าใจหนังได้มากที่สุดก็คือคนไทย ทั้งในแง่บริบททางสังคม/การเมือง หรือการเล่นกับความเชื่อภูตผีพื้นบ้าน ประเพณีพิธีกรรมกราบไหว้ อย่างฉากที่ตัวละครนำอย่างป้าเจนเผชิญหน้ากับวิญญาณเจ้าแม่ฝาแฝดก็เป็นฉากที่ทั้งเหวอ ฮา และขี้เล่นน่ารัก
ความเหวอเซอร์เรียลยังมีในหนังอภิชาติพงศ์อยู่เสมอ แต่เป็นการนำเสนอแบบเจือจางไม่ได้เล่นใหญ่ ความสนุกของหนังอาจเป็นการยำผสมปนเประหว่างโลกต่างๆ ทั้งการล้อกับหนังเรื่องที่แล้วๆ ของอภิชาติพงศ์ (ฉากพูดคุยในกระท่อมคล้าย ‘สัตว์ประหลาด!’ หรือฉากโรงพยาบาลแบบ ‘แสงศควรรษ’) รวมถึงฉากเด็ดที่ป้าเจนถูกพาทะลุมิติไปยังวังโบราณโดยไม่ต้องใช้ซีจี ใช้เพียงจินตนาการล้วนๆ เป็นฉากที่ยาวนานและกล้าหาญท้าทาย
โลกในหนังยังถูกยั่วล้อระหว่างความจริง/ความฝัน การหลับใหลอย่างยาวนานทำให้แยกไม่ออกว่าอะไรคือความจริงอะไรคือความฝัน ฉากที่น่าสนใจคือตอนท้ายของหนังที่ป้าเจนพยายามเบิกตาโพลงกว้างเพื่อเพ่งมองความจริง รวมถึงความหมายของการหลับใหลของทหารที่อภิชาติพงศ์ปล่อยให้คนดูตีความ เพียงแต่ในสภาวะนี้ที่การคิดวิเคราะห์เหนือนอกกรอบอาจเป็นเรื่องอันตราย เราจึงจำต้องหลับยาวไปก่อนเช่นเดียวกับตัวละครในเรื่อง
* DVD และ Blu-ray ของหนังวางจำหน่ายวันที่ 28 มิถุนายน (ถ้าไม่เลื่อน) สั่งได้ทาง Amazon จ้า
: giraffe Magazine 40— Beauty Issue
อ่านเรื่องอื่นๆ ได้ที่ giraffe