การอยู่ได้เรียนไฮสคูลเป็นช่วงเวลาของชีวิตเพียง 3-4 ปีเท่านั้น อย่าให้ช่วงเวลานี้ มากำหนดว่าตัวเราเป็นอะไร ชีวิตเราเป็นแบบไหน เพราะชีวิตจริงมันมีมากกว่านั้น

ซีรีส์เล่าเรื่องคดีอาชญากรรมหนึ่งที่เกิดขึ้นในโรงเรียน คดีที่ว่านี้ก็คือมีมือบอนคนนึงใช้สเปรย์พ่อรูปไอ้จู๋บนรถของอาจารย์ แถมกล้องวงจรปิดในช่วงเวลานั้นยังถูกลบไปอีกด้วย ผู้สงสัยเพียงหนึ่งเดียวในตอนนั้นคือดีแลน นักเรียนคนนึงที่มีนิสัยเกเร มีประวัติวาดรูปไอ้จู๋อยู่เสมอ ยังไม่ได้ตัดสินอะไรมากมาย ดีแลนก็ถูกพักการเรียน และรอขึ้นศาล ในระหว่างนั้น แซมและปีเตอร์สองเพื่อนสนิทที่รักการทำสารดคี จึงเริ่มทำสารคดีไขปริศนาและหาคนทำผิดจริงๆกับเหตุการณ์พ่นรูปไอ้จู๋บนรถของอาจารย์

ในตัวซีรีส์ มันไม่ได้มีแค่ประเด็นการตามหาความจริงในคดีนี้ แต่มันยังนำเสนอประเด็นที่น่าสนใจอีกหลายๆประเด็น เช่น การด่วนตัดสิน, ความต้องการได้รับการสนใจ, การแบ่งชนชั้นระหว่างอาจารย์และนักเรียน, ปัญหาระหว่างอาจารย์และนักเรียน, ปัญหาทางบ้านของตัวนักเรียนเอง การแสดงออกทางเสรีภาพ การเท่าเทียมกับทางเพศ, การใช้เทคโนโลยี

ยกตัวอย่างประเด็นข้างต้นมาอธิบาย
- ดีแลนทำคลิปกับเพื่อนๆ พวกเขาเรียกตัวเองว่า The way back boy ซึ่งคลิปที่ทำก็ออกแนวไร้สาระ แกล้งคนอื่นไปทั่ว นี่เป็นหนึ่งในการเรียกร้องความสนใจของพวกเขา
- อเล็กซ์ที่โม้กับคนอื่นๆว่าตัวเองกินเบียร์ไป 11 ขวด อีกทั้งยังได้ซาร่ามาช่วยตัวเองโดยการใช้มือให้อีก
- คริสต้าที่เป็นประธานนักเรียน เธอเป็นเจ้าแม่การประท้วง ทั้งประท้วงสิทธิความเท่าเทียมกันทางเพศ ประท้วงเรื่องการนำร้านอาหารมาบริการในโรงเรียน
- แม็กแคนซี่ติดโซเชียลเพราะต้องการคนสนใจ
- คนที่โรงเรียนส่วนใหญ่ด่วนตัดสินดีแลนในคดีดังกล่าว เพียงเพราะดีแลนเคยทำเช่นนั้น
- ที่จอดรถอาจารย์ ที่จอดได้แค่อาจารย์
- พฤติกรรมของนักเรียนบางคน ที่ส่งผลโดยตรงจากสภาพแวดล้อมที่บ้าน

เอาจริงๆซีรีส์เรื่องนี้เป็นสารคดี ซึ่งมันดูง่ายกว่าสารคดีเรื่องอื่นๆ อาจเพราะเป็นเรื่องวัยรุ่นที่มันสามารถถูกเข้าถึงได้ง่ายกว่า อีกทั้งการอธิบายเหตุการณ์และการสืบสวนต่างๆอย่างเป็นขั้นเป็นตอน แถมยังมี motion graphic ที่ช่วยทำให้คนดูเข้าถึงและเข้าใจง่ายไปอีก แต่ยังไงก็ตาม ถ้าไม่ตั้งใจดู แล้วหลุดไปสักนิดนึง จะกลายเป็นดูไม่รู้เรื่อง ไม่เข้าใจไปเลย

ชอบตอนจบของเรื่อง ที่ดีแลนมานั่งดูสารคดีของแซมและปีเตอร์ ในตอนแรกทุกคนต่างด่าประนามและมั่นใจว่าดีแลนเป็นคนพ่นรูปไอ้จู๋แน่ๆ ตอนนั้นดีแลนสตั้นไปเลย ดีแลนไม่ได้รู้จักคนทั้งโรงเรียนทั้งหมด คนทั้งโรงเรียนรู้จักดีแลน แต่ไม่เท่าที่ดีแลนรู้จักตัวเอง พวกเขาตัดสินด่วนดีแลนเพียงเพราะว่าดีแลนเคยทำแบบนี้มาก่อน โดยไม่หาความจริงใดใดก่อนเลย และในตอนหลังของสารคดี ทุกคนกลับให้กำลังใจ แถมยังชื่นชอบดีแลนอีกด้วย และนี่แหละเป็นตัวอย่างของการรีบด่วนตัดสินคนอื่นโดยไม่ไตร่ตรองให้ดีเสียก่อน

อีกอย่างที่ชอบคือ ในตอนท้ายของเรื่องที่บอกกับเราประมาณว่า "อย่าให้ชีวิตในไฮสคูลกำหนดตัวตนของเราทั้งชีวิต" แบบในซีรีส์ สำหรับดีแลนแล้ว คนอื่นๆมองเขาว่าเป็นแค่เด็กเกเรคนนึง แต่ตัวดีเลนเอง มองว่าตัวเองเป็นมากกว่านั้น

จะว่าไป ถ้าเทียบกับ 13 reasons why (TV Series 2017) ในแง่ของการสืบสวน เราดันชอบAmerican Vandal (TV Series 2017) มากกว่าอีกแฮะ รู้สึกว่าทุกการสืบสวน ทุกการอธิบาย มันทำให้ได้น่าติดตามมากกว่า 

ฝากบทความนี้ในเฟซบุ๊กด้วย