*เขียนถึงหนังสือเล่มนี้ไว้นานแล้วอีกที่หนึ่ง เอามาลงที่นี่ด้วย

1
   ในช่วงเวลาที่การเมืองกำลังร้อนระอุ เวทีแต่ละฝ่ายปราศรัยกันอย่างเอาเป็นเอาตายและถ่ายทอดสดออกโทรทัศน์รวมถึงวิทยุของแต่ละฝ่ายตลอดทั้งวันทั้งคืน

   เรานั่งอยู่ตรงนั้น…ตรงกลางระหว่างความเกลียดชัง…

   ด้วยหน้าที่การงานในขณะนั้น นักข่าวทำงานในกองบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ที่มีการมอนิเตอร์ข่าวของทุกช่องอยู่ตลอดเวลา แม้จะไม่ใช่งานข่าวสายตรง แต่โทรทัศน์ทุกเครื่องประจำทุกโต๊ะข่าวก็ต้องเปิดโทรทัศน์แต่ละช่องเพื่อติดตามดูความเคลื่อนไหวของแต่ละฝักฝ่ายว่าเป็นอย่างไร
   ตอนนั้นโต๊ะข่าวของเราต้องเปิดช่องของสีสว่าง ในขณะที่เบื้องหลังเยื้องไปใกล้ๆเปิดช่องสีสด

ถ้อยคำด่าทอดุเดือดเผ็ดร้อนสาดใส่จากทั้งสองฝ่าย
บางคำมาพร้อมเหตุและผล แล้วปิดท้ายด้วยการสาปส่งอีกฝ่าย
บางคำไม่มีเหตุและผลอันใด นอกจากติดป้ายให้อีกฝ่ายเลวแล้วยกว่าฝ่ายตนดีกว่าล้นพ้น
และหลายคำ…ระบุความเกลียดชังชนิดจะฆ่ากันให้ตาย

เรานั่งอยู่ตรงนั้น…ตรงกลางระหว่างความเกลียดชัง…

2
   ณ ขณะนั้นเราคุยกันไม่ได้

   แม้แต่บนโต๊ะอาหาร
   จานอาหารรสเลิศมากมายวางอยู่ระหว่างเรากับแม่ แต่เราคุยกันไม่ได้
   แม่ใส่หูฟังอยู่ตลอดเวลา
   เสียงที่ลอดออกมาให้ได้ยินบนโต๊ะอาหารที่มีแต่ความเงียบงันไม่ใช่เพลงสุนทราภรณ์ที่แม่รักนักหนา แต่เป็นเสียงตะโกนใส่ไมโครโฟนของแกนนำเวทีสีสว่างที่กำลังปลุกระดมความเกลียดชัง สาดของเสียต่างๆ มากมายใส่อีกเวทีขั้วตรงข้ามอย่างเมามัน

   แม่ยังตักอาหารเข้าปากอย่างเอร็ดอร่อย พลางก่นด่าตามเสียงของแกนนำผู้นั้น คำด่าที่เราไม่เคยได้ยินแม่ใช้กับอะไรหรือใครมาก่อนเลยในชีวิต

   เรายังตักอาหารเข้าปาก ลิ้นไม่รู้รส และนึกอยากให้ตัวเองหูหนวกขึ้นมาฉับพลัน

   ไม่นานแม่จะหันมาขอความเห็นด้วย ว่าไอ้นู่นคนนั้นคนนี้ชั่วช้าสามาณย์อย่างไร
   และเมื่อเราแสดงความคิดเห็น แม้จะไม่ได้เข้าข้างฝั่งตรงข้ามแต่ก็ไม่เข้าข้างฝั่งที่แม่เชื่อสุดใจ ประโยคที่ตามมาคือ
   “ไม่รู้อะไรเอาซะเลย ว่า…มันเลวแค่ไหน”

   อันที่จริงหากมองกลุ่มก้อนทั้งสองจากระยะไกล เราพบเพียงกลุ่มคนที่เหมือนกันแทบทุกลักษณะ เว้นก็เพียงชุดความเชื่อที่ยึดถือ
   …กลุ่มคนที่ปลูกและรดน้ำให้ต้นไม้แห่งความเกลียดชัง…
   บนฐานความเชื่อเหล่านั้น พวกเขาปลูกมันอย่างทะนุถนอม รดน้ำให้มันเติบโต และใส่ปุ๋ยให้มันสมบูรณ์อย่างขันแข็ง
   เราหงุดหงิดพลางสลดใจ
   เพราะต่อให้พยายามจะเข้าใจมากมายเพียงไร เราก็ไม่สามารถมองเห็นดอกผลอันสวยงามจากความเกลียดชังได้เลย

   ต่อมาเราจึงเลือกที่จะเงียบ ทำตัวเป็นใบ้ หากยังมีคำถามเบาๆเกิดขึ้นในใจ…
   ใครกันแน่ที่ไม่รู้อะไรและอะไรที่ว่านั้นจริงแค่ไหน?

   แต่ก็นั่นล่ะ
   ณ ขณะนั้นเราคุยกันไม่ได้

3
   หลังจากนั้นเรื่องราวมากมายเกิดขึ้น
   คนกลุ่มหนึ่งมัดมือชกหยิบยื่นความเปลี่ยนแปลงให้ประเทศนี้สังคมนี้โดยมิไถ่ถาม สถาปนาตนเพียงหนึ่งเดียวให้ทุกคนรับฟัง ยื่นมือมาปิดหู ปิดตา ปิดปาก กลุ่มคนที่เห็นต่าง พร้อมอ้างความสงบเรียบร้อยและปรองดอง

   แม้จะไม่พอใจ แต่เราเข้าใจธรรมชาติของคนกลุ่มนี้
   ถึงแม้ธรรมชาติของพวกเขาจะไม่ยอมเข้าใจคนกลุ่มอื่นก็ตาม

4
   “ไม่ต้องรักกัน แต่เคารพกัน”
   ประโยคนี้ติดอยู่ในหัวสมองและหัวใจตลอดเวลาที่นั่งอ่าน หากความเข้าใจยังมีอยู่จริง ของ นิ้วกลม

   ในชั่วขณะที่เราอยู่ตรงกลางระหว่างความเกลียดชังและคุยกับใครไม่ได้ เราเองก็ได้ประโยคที่คล้ายกันนี้เป็นคำตอบให้ตัวเองและคนรอบข้างเหมือนกัน
   ….เราหงุดหงิด เราไม่พอใจ แต่เราก็ยอมรับและเคารพเหตุผลของความเกลียดชังนั้น….

   แต่การเดินทางผ่านและตามตัวอักษรของนิ้วกลมพาความคิดเราไปไกลกว่านั้น
   มันพาเราไปสำรวจเหตุการณ์หลากหลายที่เกิดขึ้นในสังคมและบ้านเมืองของเรา พร้อมๆกับเปิดง้างความเกลียดชังที่เราหลงลืมอยู่ในตัวให้เปิดออกอ้า ถีบเราให้เดินหน้าพาตัวเองเดินเข้าไปสำรวจมันอีกครั้งอย่างที่ไม่เคยคิดและไม่เคยทำมาก่อน
   ขณะเดียวกันก็ยิงทั้งความรู้สึกและคำถามมากมายใส่หัวไม่ได้หยุดหย่อน แทบทุกคำถามนิ้วกลมมีคำตอบให้ หากก็ยังเป็นคำตอบที่ชวนให้คิดต่อ ชวนให้หาคำตอบที่แตกต่างมาชนกัน

   ไม่ต้องเห็นด้วยทั้งหมดก็ได้ แต่ลองมาช่วยกันคิดดูไหมล่ะ

   นั่นล่ะ
   “ไม่ต้องรักกัน แต่เคารพกัน”

5
   แน่นอนเรามีความเกลียดชังอยู่ในตัว
   เกลียดโน่นนั่นนี่ทั้งที่มีเหตุผลและบางทีก็หาเหตุผลไม่เจอ
   แต่เมื่อเคยต้องนั่งอยู่ตรงกลางระหว่างความเกลียดชังมาแล้ว เรามองมันอย่างประนีประนอมมากขึ้น กระนั้นก็ไม่ได้หมายความว่าเรามีใจพร้อมจะอยู่กับความเกลียดชังรุนแรงของผู้อื่นได้ตลอดเวลา

   เมื่อได้อ่าน “หากความเข้าใจยังมีอยู่จริง” เราพบว่าตัวเองยังสามารถมีชีวิตร่วมกับความเกลียดชังนั้นได้ เข้าใจมันได้ และยอมรับมันได้
   อย่างที่ โตมร ศุขปรีชา เขียนไว้ใน ‘เกลียดนิยม’ ช่วงต้นของหนังสือ
   “…ไม่ว่ารักหรือเกลียด, เอาเข้าจริงแล้วอาจไม่ได้สลักสำคัญมากท่าการเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับสิ่งที่เรารักหรือเกลียดนั้นด้วยหัวใจที่สงบนิ่งมากพอที่จะไม่ทำทั้งผลักไสหรือใฝ่หาจนร้อนรนกันไปทั้งสังคม”

   แต่ก็นั่นล่ะ…
   หาก “ความเข้าใจ” เกิดขึ้นอยู่ฝ่ายเดียวก็คงทำอะไรได้ยากเย็น
   หวังไว้ก็เพียง…อยากให้ความเข้าใจนั้นมีอยู่จริง

มีน เกวลิน.