คิดว่าคนไทยถนัดการใช้ช่องทางอื่นๆ ที่ไม่ใช่ช่องทางของทางการในการลงโทษหรือประณามผู้ (ที่ตัวเองคิดว่า) กระทำผิดต่างๆ มาก มากจนแทบจะเป็นโปรฯ ทางด้านนี้ เช่น ถ้าพบเจอร้านอาหารที่รู้สึกว่าบริการไม่ดี ก็อาจเจรจาตรงนั้น แล้วไม่ไปที่ทางการ แต่จะมาลงพันทิป กระทั่งถ้าเจอคนที่ไม่ลุกให้คนแก่นั่งบนรถไฟฟ้าก็อาจมาลงที่พันทิปหรือเฟซบุ๊กเช่นกัน หรืออย่างกรณีสรยุทธ ก็ไม่รอให้คดีสิ้นสุดจนสุด แต่มาลงโทษทางสังคมเองด้วยการบอยคอตต์ช่องสาม หรือพยายามทำแคมเปญไม่ซื้อสินค้าที่ลงโฆษณากับสรยุทธ ซึ่งการทำแบบนี้ไม่ได้บอกว่าดีหรือไม่ดีในตัวมันเอง การเรียกร้องด้วยการประณาม (Shame) ก็เป็นวิธีหนึ่งที่ได้ผลในหลายๆ ครั้ง เพราะมันเป็นการถ่วงดุลระหว่างผู้ที่มีอำนาจ (เช่น สรยุทธ หรือช่องสาม หรือร้านอาหาร) กับผู้ที่ไม่มีอำนาจ (บุคคลทั่วไป) มันปรับสมดุลของตาชั่ง ด้วยการให้อำนาจ (ของสังคม) กับผู้ที่เดิมไม่มีอำนาจ ทำให้อำนาจมันบาลานซ์กันมากขึ้น
กระนั้น ปรากฏการณ์พวกนี้ก็ทำให้เราคิดต่อได้สองสามข้อ คือ
หนึ่ง อำนาจของสังคมที่ถูกวางลงบนตาชั่งนั้นเป็นอำนาจไม่รู้น้ำหนัก (เพราะขึ้นกับกระแสล้วนๆ) ทำให้อาจเกิดการลงโทษที่ไม่ได้ดุลได้ เช่น ร้านอาหารที่พูดจาไม่ดีกับลูกค้าหนึ่งครั้งอาจเจ๊งไปเลยถ้าคนในเนตด่ามากๆ (อำนาจเหวี่ยงไปทางคนตัวเล็กจำนวนมาก) แบบนี้ทำให้เกิดสิ่งที่ผู้บริหารบริษัทหลายคนบอกว่าตัวเองเป็น The New David ซึ่งหมายถึงว่า เขาเปรียบเทียบว่าเมื่อก่อนเราจะเรียกคนตัวเล็กว่าเป็น David และเรียกยักษ์ว่าเป็น Goliath แต่ตอนนี้ Goliath is the new David คือยักษ์กลายเป็นตัวจ้อยไปเลยเมื่อเทียบกับอำนาจสังคม ซึ่งก็อย่างที่ว่ามานั่นแหละ ว่า ไม่เสมอไป ขึ้นอยู่กับนำ้หนักของอำนาจที่วางบนตาชั่ง
สอง การที่เราไหลมาใช้มาตรการทางสังคมมากๆ นี้ สื่อถึงความไม่ได้มาตรฐาน และไร้ประสิทธิภาพของมาตรการของทางการหรือเปล่า เราเชื่ออย่างยิ่งว่า ถ้าองค์กรต่างๆ ที่เกี่ยวข้องสามารถสอดส่องดูแลได้ทั่วถึง และมีมาตรการลงโทษที่ดีพอ การใช้มาตรการทางสังคมอย่างการประณามก็จะลดลง (เพราะรู้ว่า ไปร้องเรียนกับองค์กรแล้วได้ผลเร็วกว่า) เช่น ถ้าองค์กรที่เกี่ยวกับการคุ้มครองผู้บริโภครับเรื่องมา แล้วสามารถตรวจสอบไว้ว่องไว มีมาตรการลงโทษที่ได้สัดส่วน คนก็ไม่คิดว่าจะต้องมาเสียเวลาให้ 'ชาวบ้าน' คนอื่นๆ มายุ่งกับเรื่องของตัวเอง
สาม การที่คนไทยใช้เครื่องมือแบบนี้เก่งเพราะเราเป็นสังคมรวมหมู่หรือเปล่า คือพวกเราชอบอยู่ใน Hype ในกระแส ในความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ซึ่งอินเทอร์เนตมันก็ช่วยกระพือความรวมเป็นกลุ่มก้อนผสานผ่านทางประเด็นสนใจอยู่แล้ว ไม่ได้บอกว่าฝรั่งไม่ใช้ - เขาก็ใช้ (ถึงกับมีหนังสือเรื่องนี้ออกมา) แต่เรารู้สึกว่าเขาใช้ได้โปรฯ น้อยกว่าเรา อาจเพราะโดยเทียบกันเขาเป็นสังคมปัจเจกหรือเปล่า?
เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น
Log in