ปัจจุบันในประเทศไทยประกอบไปด้วยผู้คนจาก 70 ชาติพันธุ์ ในนั้นมีชนเผ่าพื้นเมืองกว่า 38 กลุ่ม ชนพื้นเมืองเหล่านี้ มีวิถีชีวิตที่เป็นเอกลักษณ์และอยู่ร่วมกันกับธรรมชาติ ส่วนใหญ่พวกเขามักอาศัยอยู่บนพื้นที่สูงทางตอนบนของประเทศไทย ไล่ลงมาจนถึงจังหวัดประจวบคีรีขันธ์และอาศัยอยู่ปะปลายทางตอนใต้ของประเทศไทยเรียกกันว่าชาวมอแกน หรือชาวเล

หลายๆครั้งที่เราได้ยินหรือได้พบเรื่องราวพวกเขาผ่านหน้าหนังสือพิมพ์หรือในบทเพลงเพื่อชีวิตที่แต่งขึ้นมาเพื่อถ่ายทอดวิถีชีวิตของพวกเขา บ้างก็ว่าพวกเขาเป็นคนป่า บ้างก็ว่าพวกเขาบุกรุกพื้นที่ป่า แต่เราจะสามารถเชื่อในภาพจำที่ข่าวหรือบทเพลงนำเสนอออกมาผ่านมุมมองของผู้แต่งและผู้เขียนเพียงด้านเดียวได้มากน้อยเพียงใดกัน? เราจะพาไปเปิดอีกมุมมอง ถ่ายทอดวิถีชีวิตความเป็นอยู่ และความเชื่อ 8 ชนเผ่า 8 วัฒนธรรม โดยแยกตามตระกูลภาษากลุ่มภาษาในเอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และแถบแปซิฟิก เพื่อที่เราจะเข้าใจความแตกต่างทางวัฒนธรรม ปรับมุมมอง และเปลี่ยนความคิด ความเข้าใจจากที่เคยได้ยินมา

1.ตระกูลจีน-ทิเบต

ชนเผ่ากะเหรี่ยง

ชนเผ่ากะเหรี่ยงผู้อยู่ตรงกลางตกลงแล้วพวกเขาเป็นคนไทยหรือไม่ ?

ชนเผ่ากะเหรี่ยงเป็นชนเผ่าที่มีจำนวนอาศัยอยู่ในประเทศไทยเยอะที่สุด ความเป็นมาของชาวกะเหรี่ยงสามารถย้อนไปได้ถึง 2,000 กว่าปี กะเหรี่ยงมีประวัติศาสตร์เคยร่วมรบกับสยามมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ภายหลังยังมีการอพยพจากพม่ามาที่ไทย เนื่องจากปัญหาความขัดแย้งกลุ่มชาติพันธุ์แต่เดิมชาวกะเหรี่ยงสืบเชื้อสายมาจากเผ่ามองโกล โยกย้ายถิ่นฐานลงมาเรื่อยๆ ตั้งแต่ทิเบต มณฑลยูนาน ประเทศจีน ลงมาที่ประเทศพม่าอาศัยกันอยู่มากในบริเวณ รัฐกะเหรี่ยง หรือ คายิน ของประเทศพม่า ซึ่งเป็นจุดเชื่อมต่อชายแดนระหว่างพม่ากับไทย ติดกับจังหวัดแม่ฮองสอน ตาก และ กาญจนบุรี เราจะเห็นได้ว่ากะเหรี่ยงจะอาศัยอยู่ในจังหวัดแม่ฮองสอนกันเป็นจำนวนมากเนื่องจากพวกเขาอาศัยอยู่ตรงกลางระหว่างพม่ากับไทย ย้ายไปย้ายมาตั้งแต่สมัยสงครามไทยพม่า

ทำไมกะเหรี่ยงบางคนใส่หวงบางคนก็ไม่ใส่หวง ? 
ชาวกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ "กะเหรี่ยงสะกอ" หรือ "กะเหรี่ยงปาเกอะฌอ" และ "กะเหรี่ยงโป" นอกจากนี้ยังมีอีก 2 กลุ่มเล็กคือ "กะเหรี่ยงคะยา" หรือ "บะเว" "กะเหรี่ยงตองสู" หรือ "พะโอ" แล้วเคยสงสัยกันไหมว่าทำไมชาวกะเหรี่ยงบางคนใส่ห่วงที่คอ แต่บางคนก็ไม่ได้ใส่ห่วง จริงๆแล้วชาวกะเหรี่ยงที่ใส่ห่วงที่คอหลายๆชั้นหรือที่คนไทยเรียกกันว่ากะเหรี่ยงคอยาวนั่น คือ "ชาวกะยัน" หรือ "คะยัน" พวกเขาเรียกตัวเองว่า "แลเคอ" กะยันเป็นอีกชนเผ่าหนึ่งที่แต่ก่อนอาศัยอยู่ที่รัฐกะยาในประเทศพม่าแต่อพยพมาทางจังหวัดแม่ฮองสอนเนื่องจากความขัดแย้งกลุ่มชาติพันธุ์ชาวกะยันถือว่าเป็นกลุ่มย่อยของชนเผ่ากะเหรี่ยงแดงซึ่งก็เป็นหนึ่งในกลุ่มของกะเหรี่ยงคะยา

เชื่อในวิญญาณผูกพันกับธรรมชาติคือความเชื่อของชาวกะเหรี่ยง

แต่เดิมนั้นชาวกะเหรี่ยงจะนับถือวิญญาณ ผูกพันกับธรรมชาติ ภายหลังมานับถือศาสนาพุทธและศาสนาคริสต์กันมากขึ้น แต่ก็ยังมีความเชื่อเดิมกับให้เห็นอยู่บ้าง อย่างเช่นความเชื่อเรื่องขวัญชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าคนเรามีขวัญอยู่ถึง 37 ขวัญ เชื่อว่าเมื่อตายไปขวัญจะหายไปเมื่อป่วยอาจจะเป็นเพราะขวัญหนีไปเที่ยว หรือถูกผีร้ายกักขังไว้จึงต้องมีพิธีเรียกขวัญให้กลับมานั้นเองนอกจากนี้ยังเห็นได้จากพิธีบวงสรวงดวงวิญญาณ ในกลุ่มที่นับถือศาสนาคริสต์ก็มีการฉลองประเพณีวันอิสเตอร์ด้วยเช่นกัน

วิถีชีวิตที่ผูกพันไปกับธรรมชาติ

วิถีชีวิตของพวกเขาจะทำอาชีพเกี่ยวกับกสิกรรม ปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ ผู้หญิงทอผ้า ผู้ชายตีเหล็ก มีวิถีชีวิตผูกพันไปกับป่าเขา ชาวกะเหรี่ยงมีภาษาเป็นของตัวเองซึ่งดัดแปลงมาจากตัวหนังสือพม่าผสมกับตัวอักษรโรมัน ในบางหมู่บ้านจะมีหัวหน้าหรือผู้อาวุโสซึ่งเป็นเพศชายเรียกว่า ฮี-โข่ ฮี-โข่ จะเป็นทั้งผู้นำทางพิธีกรรมและผู้นำทางทัศนคตินอกจากนี้ยังเป็นผู้ที่ทำหน้าที่กล่าวตักเตือนสำหรับคนที่ประพฤไม่ดี

ข้อห้ามของชาวกะเหรี่ยง

ข้อห้ามระหว่างคนกับธรรมชาติ - ในส่วนนี้จะเป็นข้อห้ามไม่ให้เข้าไปละเมิด รุกล้ำป่าหรือสัตว์ป่าและรู้จักคุณค่าของธรรมชาติ

ข้อห้ามเกี่ยวกับชุมชน - เป็นข้อห้ามเพื่อให้คนสามารถอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างสงบสุขและเพื่อให้สังคมปฎิบัติต่อธรรมชาติไปในทิศทางเดียวกันเช่น ห้ามไม่ให้เก็บหน่อไม้เกินกอละสามหน่อ ห้ามเก็บชะอมกินในฤดูฝนข้อห้ามเกี่ยวกับการเลือกคู่ครอง

เครื่องแต่งกาย…ความโดดเด่นของหนุ่มสาวชาวกะเหรี่ยง

การแต่งกายของชาวกะเหรี่ยงแต่ละกลุ่ม จะมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกัน แต่ที่จะเห็นได้ชัดเจนคือหญิงสาวที่ยังไม่มีครอบครัวจะสวมชุดทรงกระสอบสีขาวทอด้วยลวดลายเล็กน้อย ส่วนผู้หญิงที่มีครอบครัวแล้วจะสวมเสื้อสีดำ น้ำเงินและใช้ผ้านุ่งสีแดง ผ้าตกแต่งด้วยลูกเดือยหรือปักด้าย ส่วนผู้ชายนั้นจะสวมเสื้อยาวแบบจีน ตกแต่งด้วยแถบสี นิยมใส่เครื่องประดับที่ทำมาจากลูกปัด หรือลูกเดือย

ชนเผ่าลาหู่ หรือมูเซอ

ความเป็นมาของชาวลาหู่

ชาว "ลาหู่" หรือ "มูเซอ" เดิมอาศัยอยู่ในประเทศจีน และอพยพลงมาจากการรุกรานของจีน ลงมาที่แคว้นเชียงตุง ประเทศพม่า และทางตอนเหนือของประเทศไทย "มูเซอ" มาจากภาษาพม่าแปลว่า "นายพราน" เนื่องจากพวกเขามีความเชียวชาญในการล่าสัตว์ ชาวมูเซอสามารถแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มย่อยได้แก่ "มูเซอดำ" "มูเซอแดง" "มูเซอกุย" และ "มูเซอเฌเล" ปัจจุบันมูเซอหรือลาหู่อาศัยทางตอนบนของประเทศไทย เช่น แม่ฮองสอน เชียงใหม่ ลำปาง ซึ่งเป็นช่วงที่ติดกับชายแดนไทย-พม่า ส่วนใหญ่ชาวลาหู่จะอาศัยปะปนอยู่กับชนเผ่าอื่นหรือคนไทย

ภูตผีและสิ่งศักดิ์สิทธ์คือความเชื่อของชาวลาหู่

ชาวลาหู่มีความเชื่อเกี่ยวกับภูตผีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ภายในบ้านของชาวลาหู่จะมีหิ้งพระภูมิอยู่ในห้องนอนเนื่องจากชาวลาหู่เชื่อว่าเป็นที่สถิตของผีเรือน มี "หอแหย่" หรือ วัด เป็นสถานที่ประกอบพิธีของชาวลาหู่ มี "พิธีแซ่ก่อ" หรือ ทรายก่อ ซึ่งจัดขึ้นเพื่อจัดการบาปที่ทำลงไปอย่างไม่ได้ตั้งใจในตอนที่ทำไร่ทำนาพวกเขาเชื่อว่าเมื่อทำพิธีนี้แล้วจะทำให้บาปดังกล่าวนั้นหายไปและทำให้ผลผลิตดีขึ้น ในหมู่บ้านของชาวลาหู่จะมีศาลา โดยที่ทุกคนในหมู่บ้านร่วมกันสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่สถิตของเจ้าที่เจ้าทางใน ปัจจุบันบ้างก็เปลี่ยนไปนับถือศาสนาคริสต์เนื่องจากการเข้ามาของกลุ่มหมอสอนศาสนาชาวอังกฤษ

วิถีชีวิตของชาวลาหู่

อาชีพหลักชาวลาหู่คือการทำกสิกรรม และ มีวิถีชีวิตที่กลมกลืนไปกับธรรมชาติ มีความผูกพันกับธรรมชาติเหมือนกับชนเผ่าอื่นๆ แต่เดิมภาษาลาหู่มีเพียงแค่ภาษาพูด ภายหลังหมอสอนศาสนาได้เข้ามาสร้างภาษาลาหู่ให้มีตัวตนมากยิ่งขึ้นโดยระบบโครงสร้างจะคล้ายๆกับภาษาพม่า นอกจากนี้ชาวลาหู่ยังใช้ภาษาไทใหญ่ ลาว จีน ยูนาน หรือ พม่าได้อีกด้วย การเป็นอยู่ของชาวลาหู่คือ จะปลูกบ้านอยู่บนดอยโดยสูงระดับ 4,000 ฟุตจากระดับน้ำทะเลเพราะมีความเชื่อว่าผู้ที่อยู่สูงกว่าจะมีความเหนือกว่าผู้ที่อยู่ต่ำในหมู่บ้านจะต้องประกอบไปด้วย ผู้ใหญ่บ้าน-"คะแซ" นักบวชหรือพระ-"โตโบ" และ ช่างตีเหล็ก-"จาหลี" พิธีการละเล่นลูกข่างก็เป็นอีกพิธีกรรมที่มีชื่อเสียงของชาวลาหู่โดยการละเล่นของชาวลาหู่จักขึ้นเพื่อสร้างความสามัคคีในกลุ่มนอกจากนี้ยังมีการละเล่นเพื่อความสนุกสนาน คือ "น่อ" หรือ แคนชาวลาหู่มีความชำนาญในเรื่องของแคนแบบลาหู่

เครื่องแต่งกายอันโดดเด่นของชาวลาหู่

ผู้หญิงใส่เสื้อแขนยาวคอกลมเป็นผ้าสีดำและตกแต่งด้วยผ้าหลากหลายสีสัน ส่วนผู้ชายใส่เสื้อคอกลมแขนยาวสีดำและกางเกงสีดำตกแต่งด้วยผ้าหลากหลายสีสันเล็กน้อย ส่วนในกลุ่มมูเซอแดงนุ่งซิ่นสีดำที่ตกแต่งด้วยลวดลายและสวมเสื้อแขนยาวคอกลมพื้นน้ำเงิน ตกแต่งด้วยลายสีแดงผู้ชายใส่เสื้อคอกลมแขนยาวสีดำ และกางเกงเป้าต่ำสีดำตกแต่งด้วยลวดลาย

ชนเผ่าลีซู หรือ ลีซอ

ความเป็นมาของชาวลีซู

ชาว"ลีซู" หรือ "ลีซอ" แต่เดิมตั้งถิ่นฐานอยู่ มณฑลยูนาน ประเทศจีน และตอนเหนือของประเทศพม่า และอพยพลงมาเนื่องจากปัญหาความขัดแย้งทางชาติพันธุ์ บางส่วนก็อพยพไปเขตปกครองตนเองสิบสองปันนา มณทลยูนาน ประเทศจีน บ้างก็เข้าสู่ประเทศพม่า จีน อินเดีย และไทยในจังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮองสอน ลำปาง ตาก พะเยา กำแพงเพชร เพชรบูรณ์ แพร่ และสุโขทัย