เออร์ซูลาเป็นแม่มดครึ่งคนครึ่งปลาหมึกยักษ์ ลำตัวครึ่งล่างเป็นหนวดปลาหมึกสีดำ ครึ่งบนเป็นหญิงอ้วน มีผมสีขาว มีผิวสีม่วงคล้ำ มีไฝเม็ดใหญ่บนใบหน้า อาศัยอยู่ภายในถ้ำอึมครึม มีปลาไหลไฟฟ้าฝาแฝดหน้าตาไม่น่าพิสมัยเป็นสัตว์เลี้ยงแสนรัก มีลานสาหร่ายที่โบกใบเฉื่อยเฉาตามระลอกน้ำแสดงความแห้งเหี่ยวของชีวิตเป็นสวนปูทางเข้าถ้ำ

ในอดีต เออร์ซูลาอาศัยอยู่ในพระราชวังของ ‘เจ้าสมุทรไตรตัน’ ผู้ดูแลท้องทะเล แต่เพราะหวังแย่งชิงบัลลังก์เพื่อขึ้นมาเป็นใหญ่ซะเอง นางจึงถูกขับไล่ออกมา

นับจากนั้น ทั้งความโลภในอำนาจและความเจ็บแค้นที่ถูกลงโทษ จึงรวมเป็นแรงผลักดันที่ทำให้เออร์ซูลาต้องการโค่นล้มเจ้าสมุทรไตรตันให้ได้ไม่ว่าจะด้วยวิธีใดก็ตาม และเหยื่อที่นางหมายตาไว้ใช้เป็นเครื่องมือก็คือ ‘เจ้าหญิงแอเรียล’ พระธิดาองค์สุดท้องของเจ้าสมุทรไตรตันนั่นเอง

หลังจากให้ปลาไหลแฝด—สัตว์เลี้ยงช่วยกันจับตาดูความเคลื่อนไหวของเจ้าหญิงแอเรียลมานาน ในที่สุดเธอก็สบโอกาสในการเริ่มแผนอันชั่วร้าย และทุกอย่างก็ดันเป็นใจเมื่อเจ้าหญิงแอเรียลตกหลุมรักเป็นครั้งแรก ซึ่งความรักบริสุทธิ์นั้นดันเป็นความรักต้องห้ามอันไม่มีทางเป็นไปได้ เพราะคนที่เจ้าหญิงเงือกตกหลุมรักคือ ‘เจ้าชายอีริค’ เจ้าชายหนุ่มรูปงามผู้เป็นมนุษย์!

• นอกจากปลาไหลแฝดที่เป็นสัตว์เลี้ยงสุดรักแล้ว เออร์ซูลาก็ไม่มีความเมตตาให้ใครอีก เมื่อมีเหล่าเงือกมาขอความช่วยเหลือ เออร์ซูลาจะยื่นเงื่อนไขเป็นข้อแลกเปลี่ยนเสมอ ซึ่งแน่นอนว่าสุดท้ายแล้วไม่มีเงือกตนใดทำได้สำเร็จ

• เจ้าหญิงแอเรียลเป็นหนึ่งในผู้ที่ไปขอให้เออร์ซูลาช่วยเหลือ โดยเธอยอมใช้เสียงแลกเปลี่ยนกับขาของมนุษย์ เออร์ซูลาตั้งเงื่อนไขให้เจ้าหญิงรับจุมพิตจากเจ้าชายอีริคก่อนพระอาทิตย์ตกดินวันที่สาม ไม่เช่นนั้นเธอจะต้องกลับมาเป็นเงือกและอยู่เป็นทาสของเออร์ซูลาตลอดไป แต่พอถึงเวลาที่เจ้าหญิงแอเรียลกำลังจะได้จุมพิต ปลาไหลแฝดก็รีบเข้าขัดขวาง ส่วนเออร์ซูลาก็รีบแปลงร่างเป็นมนุษย์ สะกดจิตให้เจ้าชายอีริคแต่งงานกับตัวเอง โดยการใช้เสียงของแอเรียลแทนเสียงของนาง ทำให้เจ้าชายเข้าใจผิดว่าเออร์ซูลาคือคนที่ช่วยชีวิตเขาจากอุบัติเหตุเรืออับปาง

• เมื่อพระอาทิตย์ตกดินวันที่สาม เจ้าหญิงแอเรียลไม่ได้รับจุมพิตจากเจ้าชายและต้องกลับเป็นนางเงือก เออร์ซูลารีบลากเจ้าหญิงแอเรียลลงทะเล อ้างสัญญาที่เจ้าหญิงตกลงว่าจะยอมเป็นทาสตลอดไป เจ้าสมุทรไตรตันพยายามช่วยพระธิดา ยอมสลับตัวเป็นทาสแทน เออร์ซูลาจึงยึดอำนาจของเจ้าสมุทรมาแล้วแต่งตั้งตัวเองขึ้นเป็นผู้ครองท้องทะเล จากนั้นก็ใช้พลังพุ่งไปหาเจ้าหญิงแอเรียล โดยหวังจะฆ่านางให้ตาย

ตามท้องเรื่องเออร์ซูลาเคยอยู่ในพระราชวังมาก่อน แต่ถูกขับไล่เพราะ ‘ความทะเยอทะยาน’ ที่บังอาจลุกขึ้นท้าทาย หมายจะชิงอำนาจของ ‘เจ้าสมุทรไตรตัน’ ซึ่งแน่นอนว่าในฐานะผู้หญิง การจะลุกขึ้นมายึดอำนาจถือเป็นเรื่องผิดและเป็นการละเมิด ‘กฎธรรมชาติ’ อย่างร้ายแรง เออร์ซูลาจึงกลายเป็นตัวแทนของผู้หญิงที่มีจิตวิปริต ทะยานอยาก และกระหายอำนาจที่ถูกวาดออกมาให้ ‘ผิดปกติ’ และ ‘ดูชั่วร้าย’ อย่างชัดเจน ส่วนหนึ่งก็เพราะการ์ตูนต้องการแบ่งแยกฝ่ายร้ายออกจากฝ่ายดีให้เห็นกันชัดๆ ซึ่งนอกจากพฤติกรรมการกินอันพิลึกกึกกือน่าสะอิดสะเอียนแล้ว (เออร์ซูลากินกุ้งเป็นๆ ที่มีท่าทางน่าหวาดกลัวสุดๆ) สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างก็คือ ‘ร่างกาย’ ของเธอ

ประเด็นเรื่องร่างกายของการ์ตูน The Little Mermaid ฉบับดิสนีย์มีนัยสำคัญที่โดดเด่น เริ่มตั้งแต่แกนสำคัญของเรื่องที่มีการแลกเปลี่ยนบางส่วนของร่างกายคือ ‘กล่องเสียง’ กับ ‘ขา’ เพื่อเปลี่ยนเผ่าพันธุ์ ‘เงือก’ ให้กลายเป็น ‘มนุษย์’ หรือกระทั่งร่างกายของสมุนปลาไหลก็ยังแสดงความบิดเบี้ยวผิดปกติ โดยเฉพาะดวงตาที่ดูเหมือนจะบอดไปตัวละข้าง

สำหรับเออร์ซูลา นอกจากจะถูกนำเสนอว่าต้องมาพร้อมกับสีดำ เงามืด และวิญญาณแล้ว ยังถูกเสริมความชั่วร้ายด้วยมายาคติของหญิงชั่วอย่างครบสูตรคือ อ้วน แก่ และน่าเกลียด อันเป็นการวางภาพไว้ตรงข้ามกับตัวละครฝ่ายดีหรือนางเอกคือ ผอม เยาว์วัย และสวยงาม (ในวังของ ‘ราชาไตรตัน’ ก็ไม่มีใครอ้วนเลยสักคน) แถมเออร์ซูลายังมีเสียงอันน่าเกลียด ส่วน ‘แอเรียล’ ก็มีเสียงอันไพเราะจนมนุษย์ยังต้องหลงใหล ดังนั้น จึงอาจสรุปได้ว่าคุณลักษณะทั้งหมดของเออร์ซูลาคือ แก่ อ้วน ไม่สวย ทะเยอทะยาน แต่ทรงอำนาจ นางจึงถูกผลักให้กลายเป็นอีกฟากของตาราง คือเป็น ‘ตัวร้าย’ เป็นความผิดปกติที่ไม่พึงปรารถนา (ซึ่งถ้าเกิดเรื่องราวของ The Little Mermaid ถูกสร้างขึ้นในยุคนี้ก็อาจต้องเติม ‘ผิวขาว’ เข้าไปในลิสต์คุณสมบัติด้วย และที่จริงเรื่องสีผิวของเออร์ซูลาก็ออกทางเทาปนม่วง ขณะที่อีกฝ่ายเป็นผิวขาวหมดจด) จนอาจกล่าวได้ว่าคาแรคเตอร์ในการ์ตูนเรื่องนี้เป็นการสร้างมาตรฐานเรือนร่างของผู้หญิงดีและผู้หญิงชั่ว เรือนร่างที่ผู้หญิงควรจะเป็น (หรือสังคมคาดหวังให้เป็น) ไปโดยปริยาย

เมื่อไปดูในบทพูดก็จะยิ่งเห็นความตรงกันข้ามในเรื่องของ ‘เพศ’ ที่ช่วยผลักเออร์ซูลาให้กลายเป็นหญิงเลว มี ‘ความกร้านโลก’ เช่น ตอนที่แนะนำวิธีการมัดใจชายให้กับเงือกน้อยที่แสนใสซื่อด้วยวิธีการแต่งหน้าหนาเตอะ อันเป็นคติเดียวกันกับนางร้ายบ้านเราที่ต้องแต่งหน้าจัดอย่างกับจะไปเล่นงิ้วเพื่อแสดงฝักฝ่ายว่าฉันเป็นฝ่ายร้าย ซึ่งต่างกับนางเอกแสนใสซื่อที่มีหน้าใสสะอาด 

ความน่าสนใจคือ ในความร้ายกาจสมบูรณ์แบบของเออร์ซูลา เรากลับแทบไม่รู้หรือไม่ทันได้สนใจเลยว่า ความชั่วร้ายสารพัด หรือความอาฆาตแค้น กระทั่งสาเหตุของการลุกขึ้นท้าทายอำนาจของนางมาจากไหน? (นอกจากช่วงแรกที่นางแสดงบทรำพึงเกี่ยวกับอดีตที่เคยอยู่ในวัง) ราวกับว่าความชั่วร้ายต่างๆ นานา ‘เป็นธรรมชาติ’ เป็นสันดานของตัวละคร (หรือผู้หญิง) ที่มีรูปลักษณ์แบบนี้คือ ร้ายโดยแก่นข้างในจนลามออกมาถึงข้างนอก ซึ่งจริงๆ ไม่ใช่แค่ตัวร้ายด้วย เพราะถ้ามองด้วยมุมของสตรีนิยม แม้แต่เงือกน้อยก็เต็มไปด้วยอคติทางเพศ มีความทะเยอทะยานอยากใช้ชีวิตนอกมหาสมุทร หลายครั้งที่ขัดคำสั่งพ่อ สนใจแต่รูปลักษณ์ภายนอกและสิ่งของสวยงามจนนำพาความเดือดร้อนมาให้

และสุดท้าย พวกเธอก็ต้องรอพระเอกมาช่วยในตอนจบเหมือนเดิม...