ผู้แต่ง - E.L. Voynich

เรื่องราวของเด็กหนุ่มหน้าตาดีวัย 19 ปี 

"อาเธอร์ เบอร์ตัน" ที่เกิดจากครอบครัวอันมีจะกิน ขาดความเอาใจใส่ 

แต่อาเธอร์ก็เติบโตเป็นวัยรุ่นที่สดใส มีชีวิตชีวา เคร่งในศาสนา และมีอุดมการณ์

เขามักใช้เวลาไปกับการร่ำเรียน และอยู่ในห้องสมุดของศาสนาเพื่อศึกษาและสอบถามข้อสงสัยจากบาทหลวงมอนตาเนลลีอยู่เสมอ 

นอกจากนั้น เขายังเข้าร่วมกลุ่มนักศึกษาที่ต้องการปฏิวัติอิตาลีให้กลายเป็นประเทศในดินแดนเสรีภาพ

จนทำให้ชีวิตของเขาต้องไปติดอยู่ในคุก และได้ทำการหนีออกไปอยู่ต่างแดน

พาเราเพลิดเพลินไปกับชีวิตของอาเธอร์ เบอร์ตัน ที่เต็มไปด้วยความมองโลกในแง่ดี  เล่าความสัมพันธ์อาเธอร์กับคนรอบตัว ไม่ว่าจะเป็นเพื่อน ครอบครัว คนที่อาเธอร์แอบชอบ ความสนิทสนมใกล้ชิดกับบาทหลวงมอนตาเนลลี ที่เป็นเหมือนญาติผู้ใหญ่ เหมือนพ่อให้คอยพึ่งพิง 

จนกระทั่งมีบาทหลวงย้ายเข้ามาประจำการใหม่

เมื่อเขาถูกจองจำในคุกข้อหาที่เข้าร่วมกับนักศึกษา ถูกจับลงคุกมืด ต้องนอนกับพื้นเมือกๆ ที่แสนโสโครก อาเธอร์ยังมีที่ยึดเหนี่ยวจิตใจเป็นศาสนา 

และเมื่อเขาได้รับอิสระ กลับถูกความจริงตบหน้าซ้ำไปซ้ำมา จนเกินเด็กอายุ 19 คนหนึ่งจะรับไหว

ทำให้อาเธอร์ตัดสินใจออกนอกประเทศโดยไม่มีอะไรติดตัวไปด้วยเลย

องก์ที่ 2  13 ปีต่อมา 

อาเธอร์กลับมาด้วยรูปลักษณ์ใหม่ที่ใครก็จำไม่ได้ และมีชื่อใหม่ "รีวาเนซ"  เป็นนักเขียนเสียดสีการเมือง ล้อเลียน ตลกขำขัน ชื่อดังที่หาตัวจับยาก นามปากกา "อ้ายเหลือบ" เขากลับมาในเมืองเดิมที่เต็มไปด้วยรอยแผลจากอดีต  เข้าร่วมกับกลุ่มนักศึกษาที่ปัจจุบันกลายเป็นคนอายุราวๆสามสิบปี เต็มไปด้วยอุดมการณ์ แต่ยังมีเส้นอะไรบางอย่างที่ทำให้พวกเขาไม่กล้าข้ามไป แต่ "อ้ายเหลือบ"คนนี้เอง ที่ไม่เกรงกลัวอะไรทั้งนั้น ไม่เชื่อในศาสนา กล้าที่จะวิพากษ์วิจารณ์สภาพการณ์การเมืองและศาสนาอย่างเผ็ดร้อนชนิดที่ว่าแม้แต่คนในชมรมเองยังหวาดเสียวกับสิ่งที่เขาเขียนออกมา 

ช่วงแรกขององก์ที่สองพาเราเพลิดเพลินไปกับคารมคมคายของอ้ายเหลือบผู้นี้ และเอาใจช่วยให้เขารีบชนะโดยไว แต่สุดท้ายผู้เขียนก็ฉุดเราลงมาให้ดำดิ่งไปกับรูปลักษณ์ที่เปลี่ยนไป ภาษา ท่าทาง และเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในระหว่าง 13 ปี ที่ทำเอาเราร้องไห้ไปกับชีวิตของเขา มันทำให้เราเข้าใจว่าทำไมอาเธอร์ถึงกลายเป็นอ้ายเหลือบ และจริงๆ จิตวิญญาณของอาเธอร์มันได้ตายไปตั้งแต่อายุ 19 ปีแล้ว 

เขากลับมาเพื่อตายอีกครั้งหนึ่ง 

เราต่างก็เป็นเหยื่อด้วยระบบห่วย ๆ เหมือนดังอ้ายเหลือบ 

วันหนึ่ง เราอาจเป็นทรราชย์ในกลุ่มนี้ 

แต่เราอาจเป็นฮีโร่ให้กับคนอีกหลายกลุ่ม 

เราอ่านจบด้วยความรู้สิ้นแสนสิ้นหวัง ร้องไห้สะอึกสะอื้นประหนึ่งว่าอ้ายเหลือบคือญาติสนิท

ไม่เลย อ้ายเหลือบเป็นตัวละครหนึ่งในหนังสือที่มีอุดมการณ์เช่นเดียวกับเรา 

ทำให้เราเข้าใจการต่อสู้ของเขา และเจ็บปวดไปพร้อมกัน 

แต่สิ่งที่อ้ายเหลือบได้ทำในชีวิตนี้แล้ว 

คือการจุบคบไฟส่งต่อความหวัง อุดมการณ์ไปให้ผู้คน 

ส่วนตัวตอนที่อ่านจบ รู้สึกว่าเนื้อหาไม่ได้มีอะไรร้ายแรงพอที่จะเป็นภัยต่อความมั่นคงของรัฐได้เลย 

แต่ในช่วง 6 ตุลา 2519 รัฐคงเปราะบางมากจนถึงขั้นแบนหนังสือเล่มนี้ 

ในปี 2563 

รัฐยังคงเปราะบางเหมือนเดิม