บทความนี้อยากทดไว้ว่าเราเห็นอะไรในเจ้าหญิงดิสนีย์ 2016

เอาตรงๆ เลย ไปดูแอนิเมชันดิสนีย์เรื่องนี้เพราะวันนั้นรู้สึก lost อยากหาอะไรน่ารักใสๆ มาปรับอารมณ์
แต่กลับพบสิ่งที่ลึกลงไปกว่าความใสๆ นั่นคือ ดิสนีย์ปรับตัวอย่างแข็งขันเรื่อยๆ เพื่อหนีจากข้อครหาว่าเสี้ยมให้เด็กผู้หญิงที่เป็น FC เจ้าหญิงดิสนีย์หรือเด็กผู้ปกครองมักซื้อชุดเจ้าหญิงมาให้ใส่ กลายเป็นคนที่มีแนวโน้มไม่พอใจกับรูปร่างหน้าตาของตัวเองมากขึ้น ประพฤติตัวราวกับตัวเองเป็นเจ้าหญิง 

ไม่พยายามทำอะไรด้วยตนเอง ไม่กล้าล้มเหลวหรือลองทำสิ่งแปลกใหม่

เนื่องจากภาพที่เด็กดูอยู่หน้าจอนั้น คือ สิ่งที่เมื่อเห็นแล้วอยากได้ อยากมี อยากเป็น เป็นอุดมคติที่ก่อตัวจากการซึมซับวัยเด็กพัฒนาเป็นสำนึกเมื่อโตขึ้น ตามคำอธิบายของนักจิตวิเคราะห์ ณาร์ค ลาก็อง 

 
เจ้าหญิงดิสนีย์เรื่องนี้ไม่ได้มีอุปสรรคเป็นแม่มดใจมาร ไม่พบเจ้าชายและครองรักอย่างมีความสุขตราบชั่วนิจนิรันดร์ ไม่มีความโรแมนติกแบบคู่รักหนุ่มสาว แต่เป็นความรักตัวเอง ครอบครัว 

และสำนึกรักธรรมชาติ เรื่องนี้วางตัวเป็นแอนิเมชัน coming of age 

แอบซ่อนข้อคิดด้านสังคมครอบครัว ไว้ใต้หาดทรายและน้ำทะเลใส 

ซึ่งกระซิบบอกทั้งคุณหนูๆ และผู้ปกครอง

• ผู้ปกครองไม่ฟังคำพูดของลูก / อำนาจ ชนชั้น ภายในครอบครัว : โมอาน่า เป็นลูกสาวของหัวหน้าชนเผ่าโมโทนุย ซึ่งเทียบได้กับเจ้าหญิง แม้ชนเผ่านี้จะยอมรับเพศหญิงเป็นผู้สืบทอดอำนาจตำแหน่งหัวหน้าเผ่า แต่ก็ยังมีฉากสะท้อนปัญหาผู้ปกครองไม่ฟังบุตรหลานอยู่ ซึ่งเพศชายหรือพ่อของโมอาน่ามีสิทธิ์เด็ดขาดในครอบครัว เห็นได้ชัดๆ ในฉากที่พืชพันธุ์กลายเป็นสีดำ ผลไม้กลายเป็นเถ้าถ่าน ฝูงปลาหายไปจากเขตแนวปะการัง โมอาน่าจึงเสนอให้ฝ่าฝืนกฎของชนเผ่า ออกเรือไปไกลกว่าเขตแนวปะการัง แต่พ่อของเธอไม่เห็นด้วย  ดุว่าโมอาน่าต่อหน้าคนอื่น และตัดสินทันทีว่าโมอาน่าไม่ผ่านการทดสอบสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าเผ่า

• Coming of age : การออกเดินทางบ่ายหน้าสู่ท้องทะเลไกลกว่าเขตปะการัง เพื่อตามหา ‘มาวอิ’(Maui) มนุษย์ครึ่งเทพ นำหัวใจเฟติตี้ไปคืนที่เดิม เพื่อช่วยชีวิตพี่น้องเผ่าจากคำสาปในนิทานปรัมปราที่ย่าเล่าให้ฟัง โมอาน่าค้นพบว่าตัวตนของเผ่าโมโทนุยว่าที่แท้เป็นนักผจญผืนทะกว้าง และค้นพบว่าตัวเธอเองนั้นเป็นใคร ต้องการสิ่งใด สามารถทำอะไรได้บ้าง  และการเดินทางครั้งนี้โมอานากับมาวอิต่างเป็นครูซึ่งกัน

•  เด็กมีปม :ในนิทานปรัมปราของเผ่าโมโทนุย มาวอิถูกตราหน้าเป็นผู้ร้ายขโมยหัวใจเฟติตี้ หากแต่เป็นมนุษย์เองที่ขอร้องให้มาวอิไปขโมยมาให้ เหตุที่มาวอิยอมทำก็เพื่อจะได้เป็นที่รักของมนุษย์ เพราะเขาไม่ได้เคยรับความรักจากพ่อแม่ ในหนังเฉลยว่าแท้ที่จริงแล้วมาวอิไม่ใช่มนุษย์ครึ่งเทพ แต่เป็นมนุษย์ธรรมดา กำเนิดจากมนุษย์ชายหญิงใจร้ายที่ไม่พอใจรูปร่างอัปลักษณ์ทารกในไส้ของตัวเอง มาวอิถูกพ่อแม่แท้ๆ ทอดทิ้งตั้งแต่เด็ก เทพจึงมอบอาวุธวิเศษตะขอเบ็ดให้มาวอิ เมื่อเขามีพลังวิเศษจึงยอมทำทุกอย่างเพื่อได้รับการยอมจากใครสักคน

• สตรีนิยมสายนิเวศ : สตรีนิยมสายนิเวศเสนอว่า ผู้หญิงเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมชาติ เช่น เป็นผู้ให้กำเนิด ทำให้ผู้หญิงเชื่อมโยงกับธรรมชาติ และนำไปสู่การฟื้นฟูพิธีกรรมโบราณ ส่วนผู้ชายนั้นใกล้ชิดกับวัฒนธรรม และบทบาทของผู้ชายก็ดีหรือวัฒนธรรมก็ดี มักพยายามมีอำนาจเหนือธรรมชาติซึ่งก็คือผู้หญิง   คุณย่า โมอานา และเฟติตี้ เป็นตัวละครเพศหญิงที่ใกล้ชิดธรรมชาติ คุณย่ารักท้องทะเล อธิษฐานให้ตนเกิดใหม่เป็นปลา เป็นคนเดียวในเผ่าที่ไม่กีดกันโมอาน่าให้อยู่ห่างทะเล  โมอาน่าถูกท้องทะเลเลือกให้เป็นผู้นำหัวใจเฟติตี้ไปคืน และเธอเป็นผู้ค้นพบ ฟื้นฟูความสามารถการเดินเรือของบรรพบุรุษ  ส่วนเฟติตี้เป็นดังเทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติและสรรพสิ่งแห่งแถบทะเลใต้  และเฟติตี้นี่เองที่ผู้สร้างจงใจให้ผู้ชมคิดว่าเป็นเพศชายในร่างปีศาจลาวา  ซึ่งตอนแรกนั้นผู้ชมถูกทำให้เข้าใจผิดว่าปีศาจตนนี้ต้องการหัวใจเฟติตี้ ทำร้ายผู้คน ทำลายทุกอย่างด้วยลาวา อยู่ขั้วตรงข้ามกับธรรมชาติอันสวยงาม แต่ที่จริงปีศาจลาวากำลังปกป้องตัวเองไม่ให้ใครผ่านร่างโกรธเกรี้ยวของตน ไปสู่เกาะเฟติตี้อันเป็นร่างที่เธอถูกขโมยหัวใจไป ซึ่งตรงนี้ก็เป็นความซ้อนทับการให้ความหมายว่าผู้หญิงเป็นเพศที่อันหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ อวตารตัวเองเป็นอีกร่างหนึ่ง (ที่เป็นธรรมชาติยิ่งใหญ่ ทรงพลัง) เพื่อปกป้องเกาะอันเป็นหัวใจแห่งความอุดมสมบูรณ์

เมื่อดูจบก็ไปหาข้อมูลเพิ่มเติม จึงรู้ว่าเจ้าหญิงโมอาน่าไม่ได้สร้างจากนิทานกริมม์ 

แต่โครงเรื่องมีฐานจากนิทานปรัมปราป็อปปูล่าร์เกี่ยวกับมนุษย์ครึ่งเทพแถบทะเลแปซิฟิกตอนใต้

แห่งโอเชียเนีย 

โมอาน่าเนื้อหาดีเกินคาดนำนิทานปรัมปราผสมกับประเด็นสังคมร่วมสมัยได้อย่างลงตัว บวกกับงานด้านภาพขั้นเทพ ฉากหลังงดงาม CG ละเอียดตั้งแต่น้ำทะเลใสๆ ยันยอดหญ้า  

คาแร็กเตอร์ของแต่ละตัวละครก็โดดเด่น สวยหล่อในแบบฉบับของชาวเล บทเพลงไพเราะ ความหมายดีอีกเช่นเคย แอนิเมชันเรื่องนี้จึงออกปากชื่นชมได้โดยไม่กระดาก

อยากเห็นเจ้าหญิงดิสนีย์ 2017 แล้วว่าจะพาดโพนแค่ไหน !                

[4/5]
เข้าฉายในไทย : 1 ธันวาคม 2559