วันนี้เป็นวันสุดท้ายของทริปเที่ยวชมปราสาทหินแล้วค่ะ ซึ่งเราเหลือเก็บตกปราสาทย่อย ๆ ที่ตั้งอยู่ระหว่างนครวัดและเมืองพระนครหลวงอยู่ประมาณสามสี่แห่ง จึงนัดลุงวันมาเจอกันตั้งแต่เช้าตรู่เช่นเดิม (เพิ่มเติมคืออาการล้านิด ๆ หน่อย ๆ หลังจากตื่นเช้าและสู้ชีวิตท้าแดดกันมาพอสมควร) และหลังจากที่เราแวะไปนั่งเล่นรับประทานอาหารเช้าในคาเฟ่ชิค ๆ ชิว ๆ ที่ทำเพื่อชุมชนตามแผนของการเป็นผู้บริโภคที่ดี มีส่วนช่วยคืนกำไรแก่สังคมเรียบร้อยแล้ว เราก็มาเริ่มต้นชมปราสาทหินกันค่ะ

ปราสาทพระขรรค์แห่งนี้สร้างขึ้นในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ค่ะ เป็นศิลปะยุคเดียวกันกับปราสาทบายน (นครธม) นั่นแหละ คาดการณ์กันว่าสร้างที่นี่ขึ้นมาก่อน เนื่องจากตัวปราสาทหินนั้นมีขนาดใหญ่ซึ่งที่มีพื้นที่บางส่วนซ้อนทับกับเขตของเมืองพระนครเดิม จึงทำให้นักวิชาการเกิดข้อสันนิษฐานกันขึ้นมาว่าเทวาลัยร้างแห่งนี้อาจเป็นเมืองหลวงเก่าก่อนที่จะมีการสร้างเมืองพระนครหลวง ด้วยเหตุที่ว่าที่นี่มีอาณาเขตกว้างขวางใหญ่โตเหมือนเป็นเมืองย่อมๆ มีการขุดคูน้ำล้อมรอบ ตลอดจนมีการสร้างกำแพงล้อมกรอบอีกชั้นหนึี่ง และตรงประตูทางเข้ามีการแกะสลักลวดลายเป็นรูปแบบคล้ายคลึงกับประตูทางเข้าเมืองพระนครหลวงค่ะ

จุดเด่นของปราสาทพระขรรค์แห่งนี้อยู่ที่วิหารที่ตั้งอยู่ด้านหลังของตัวปราสาทค่ะ เหตุที่มีความน่าสนใจชวนให้แวะมาชมก็เพราะว่าวิหารนี้เป็นอาคารสองชั้นเพียงแห่งเดียวในเมืองพระนครนั่นเอง

สังเกตที่เสาด้านล่างของตัวอาคาร จะเห็นว่าเป็นเสาแบบกลมค่ะ ซึ่งไม่พบเสาแบบนี้ในปราสาทหินอื่น ๆ แต่อย่างใด พบแค่ที่ปราสาทหินแห่งนี้ที่เดียวเท่านั้น ส่วนจุดประสงค์ของการสร้างอาคารสองชั้นแบบนี้นั้นก็ยังไม่ใครทราบค่ะ มีแต่การตั้งข้อสันนิษฐานกันว่าน่าจะสร้างเอาไว้สำหรับเก็บพวกตำราคัมภีร์ต่างๆ แต่ก็มีเสียงลือเสียงเล่าอ้างต่อ ๆ กันในหมู่ชาวกัมพูชายุคหลัง ๆ ว่าที่นี่เป็นที่เก็บพระขรรค์ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 จึงเรียกปราสาทแห่งนี้ว่าปราสาทพระขรรค์นั่นเองค่ะ

ไม่ใกล้ไม่ไกลจากปราสาทพระขรรค์ เราก็มาหยุดรถกันที่หน้าทางเข้าปราสาทนาคพันค่ะ ซึ่งถ้าลุงวันไม่บอกก็ไม่ทราบกันเลยว่ามีปราสาทซ่อนตัวอยู่ด้านในเลยเนื่องจากบริเวณด้านหน้าเป็นแบบนี้ค่ะ

มีเสียงดนตรีเขมร (ที่คล้ายดนตรีไทยนั่นแหละ) ดังเอื่อย ๆ ออกมาจากกระต๊อบนั้น

เป็นกิมมิคต้อนรับนักท่องเที่ยวอย่างหนึ่ง

บรรยากาศระหว่างที่เดินตะล๊อกต๊อกแต๊กฝ่าฝุ่นและไอแดด

คาดว่าหากมาเที่ยวในช่วงฤดูน้ำหลาก บริเวณนี้ก็น่าจะเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ค่ะ

ปราสาทแห่งนี้ จะเรียกว่าเป็นปราสาทก็ไม่ใช่ เทวาลัยก็ไม่เชิง เพราะสร้างขึ้นตามคติของศาสนาพุทธนิกายมหายาน ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เช่นเคยค่ะ (ก็เพราะยุคนั้นเป็นยุคที่พระพุทธศาสนารุ่งเรืองนี่นะ)

จากจารึกที่ต้นพบในปราสาทพระขรรค์ มีการเขียนเล่าเรื่องความเป็นมาของการสร้างปราสาทนาคพันแห่งนี้ไว้ว่า ปราสาทนี้ตั้งอยู่ใจกลางสระน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่ชื่อว่า สระชัยตฏากะ ซึ่งเป็นสระที่งดงามด้วยสีของอัญมณีและทองคำ ตัวองค์ปราสาทนั้นเปรียบเสมือนเรือที่พาผู้คนข้ามมหานทีแห่งวัฎสงสาร

การก่อสร้างปราสาทนี้แฝงนัยยะตามคติความเชื่อทางพุทธศาสนาไว้มากมาย เช่น รอบองค์ปราสาททั้งสี่ด้านมีการแกะสลักรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร มีการแกะสลักม้าพลาหะซึ่งเป็นองค์อวตารมาช่วยเหลือมนุษย์ที่เรือแตก ซึ่งมีความหมายแฝงถึงหนทางแห่งการพ้นทุกข์ ตลอดจนตรงฐานของตัวปราสาทมีการแกะสลักเป็นรูปพญานาคสองตัวกำลังโอบรัดพันปราสาทอยู่ จึงเป็นที่มาของชื่อปราสาทนาคพันนั่นเอง

ปราสาทตาสมแห่งนี้เป็นอีกหนึ่งปราสาทเล็ก ๆ ที่อยู่ในกลุ่มปราสาทชั้นนอกค่ะ สร้างในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เช่นเดิม สังเกตจากซุ้มประตูที่เป็นรูปพระพักต์ตามภาพด้านบนนั่นแล

ปราสาทแห่งนี้สร้างในสมัยเดียวกันกับปราสาทแปรรูปค่ะ จึงใช้หินทรายในการสร้าง เดิมที่ตั้งอยู่ตรงกลางอ่างเก็บน้ำ (เรียกว่าบาราย) ทำให้แปลนของตัวปราสาทไม่ได้สร้างจำลองเป็นเขาพระสุเมรุสูงเหมือนอย่างปราสาทแปรรูป แต่จัดวางองค์ปราสาทประธานและปราสาทโดยรอบในแนวราบ เนื่องจากคาดว่ารากฐานอาจไม่มั่นคงเพราะตั้งอยู่กลางน้ำนั่นเองค่ะ

หากท่านผู้อ่านเคยชมภาพยนต์เรื่อง Tomb Raider เวอร์ชั่น Angelina Jolie ก็คงคุ้น ๆ กับซีนเทวาลัยร้างกลางป่ากันใช่หรือไม่

แม่นแล้ว! ซีนนี้เขามาถ่ายทำกันที่ปราสาทตาพรหมแห่งนี้นี่เอง!!!

ปราสาทตาพรหมแห่งนี้สร้างในรัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 อีกตามเคยค่ะ เมื่อครั้งที่นักโบราณคดีเริ่มทำการดูแลฟื้นฟูปราสาทหินต่าง ๆ ตลอดจนพื้นที่โดยรอบ เพื่อให้เป็นเมืองมรดกโลก ก็ได้เลือกเอาปราสาทแห่งนี้ไว้ว่าจะซ่อมแซมให้คงสภาพเดิมมากที่สุด เนื่องจากอยากให้คงสภาพความเป็นเมืองพระนครหลวงก่อนการบูรณะเอาไว้ให้แก่คนรุ่นหลังได้เห็น

เป็นเหตุให้ปราสาทนี้ยังคงมีมนตร์ขลังลึกลับของเทวาลัยร้างที่ซ่อนตัวอยู่กลางป่า โอบล้อมไปด้วยต้นสะปงยักษ์ที่ทอดกิ่งก้านสาขาแผ่รากชอนไชไปตามปราสาทและช่องเล็กช่องน้อย เกิดเป็นภาพที่น่าชมทั้งในแง่ของสถาปัตยกรรมเก่าแก่ที่งดงามตลอดจนให้ความรู้สึกว่าธรรมชาตินั้นยิ่งใหญ่กว่ามนุษย์เสมอ

ข้อความด้านบนนั้นเป็นเพียงมโนภาพในความนึกคิดขณะที่เรากำลังนั่งรถไปยังปราสาทแห่งนี้เท่านั้นค่ะ เพราะในโลกแห่งความจริงอันโหดร้ายนั้นได้ดับฝันการเดินชมปราสาทหินเงียบ ๆ ไปเลย เนื่องจากพอไปถึงปุ๊บ ก็เจอกับคณะทัวร์มหาศาล คนล้นหลามหาความสงบไม่ได้ เพราะเนื่องจากที่นี่เป็นซีนในภาพยนตร์ฟอร์มยักษ์ ทุกคนก็เกิดอยากจะมีอินเนอร์เป็น Lara Croft กันทั้งหมดทั้งมวล แง

ตีไม้กั้นไว้ จะได้ไม่มีคนคิดอุตริไปปีนป่าย

ป้องกันไม่ให้ตัวปราสาทพังลงมาเนื่องจากรับน้ำหนักมากเกิน

เนื่องจากปราสาทนี้สร้างขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 อย่างที่เล่าไว้ข้างต้น ก็ทำให้ทราบได้ในทันทีเลยว่าปราสาทแห่งนี้เป็นศาสนสถานของศาสนาพุทธนั่นเองค่ะ จากการศึกษาในบันทึกและหลักศิลาจารึกก็พบว่าที่นี่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ถึง 2,740 รูป มีหัวหน้าพระสงฆ์ทั้งหมด 18 รูป และมีคนดูแลปราสาทแห่งนี้มากถึง 79,365 คนเลยทีเดียว

และตามหลักศิลาจารึกที่ค้นพบได้มีการเขียนเกี่ยวกับชื่อปราสาทว่าชื่อ ราชวิหาร ค่ะ ส่วนชื่อตาพรหมนี่มีที่มาจากตอนที่บูรณะซ่อมแซมกันอยู่นั้น ตาพรหมแกเป็นคนมาคุมมาเฝ้าไซต์ เลยเรียกชื่อนี้กันต่อมาเรื่อย ๆ นั่นเอง (คิดว่าน่าจะเป็นทฤษฎีการตั้งชื่อแบบเดียวกันกับปราสาทตาสมและปราสาทแม่บุญค่ะ)

เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยที่อยากจะเล่าต่ออีกสักนิด คือ เรื่องความขัดแย้งของศาสนาพุทธและฮินดูค่ะ เนื่องจากหากเดินดูรอบ ๆ ปราสาทแห่งนี้ ตลอดจนสังเกตรายละเอียดเล็ก ๆ ภายในปราสาทที่สร้างขึ้นในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 จะพบว่าภาพสลักพระพุทธเจ้าหรือพระโพธิสัตว์บางส่วนมีร่องรอยของการสกัดทำลายทั้งสิ้น คาดการณ์ว่าในยุคสมัยของพระองค์ที่พระพุทธศาสนารุ่งเรืองนั้นก่อให้เกิดความกระทบกระทั่งขัดแย้งกับผู้ที่นับถือศาสนาฮินดูค่ะ พอจบรัชกาล กษัตริย์กลับมานับถือศาสนาฮินดูจึงมีการทำลายภาพสลักต่าง ๆ นั่นเอง

จากที่เราเคยเขียนไว้ตอนต้นตั้งแต่หน้าแรกว่าเราอยากให้บันทึกการเดินทางในครั้งนี้จุดประกายให้ท่านผู้อ่านอยากมาเที่ยว มาชมความงามของสถาปัตยกรรมขอมโบราณที่เปี่ยมไปด้วยคุณค่าและมีมนตร์ขลังที่ตรึงใจจนยากจะลืมเลือน ตลอดจนอยากลองมาสัมผัส มาศึกษาเกี่ยวกับวิถีชีวิตของผู้คน รวมถึงความพยายามการพัฒนาเมืองและการอุทิศตนเพื่อสังคมของคนตัวเล็ก ๆ ที่สร้างแรงบันดาลใจ พร้อมทั้งส่งต่อความหวังดังกล่าวนั้นไปให้แก่ผู้อื่น

ขอขอบคุณ เจ๊น้ำ สหายเพื่อนร่วมทางในการมาเห็นนครวัดก่อนตาย

See Angkor Wat and die แล้วต้องไป See Bagan and live ด้วยกันนะ

ขอบคุณ ลุงวัน ที่ดูแลตลอดทริป

ขับรถพาไปร้านนู้นร้านนี้ตามใจตลอดการเดินทาง

พี่เดือน ที่ถ่ายรูปสวย ๆ ให้และคอยอธิบายขยายความในเรื่องต่าง ๆ

ตลอดจนพาไปกินข้าวแกงที่ยังประทับใจมาก ๆ จนถึงตอนนี้

และขอบคุณ ตัวข้าพเจ้าเอง ที่ยังไม่เหน็ดเหนื่อยในการเอาสองเท้าออกไปเกาโลก

ยังคงมีความฝันในการออกไปท่องเที่ยวเพื่อเปิดหู เปิดตา และเปิดใจตัวเองอยู่เสมอ

แล้วพบกันใหม่ในการเดินทางครั้งต่อไปนะคะ

ด้วยรัก...จากเมืองมรดกโลก