วันก่อน มีอาจารย์ฝรั่งท่านหนึ่ง โพสต์ภาพข้อความที่ตนโดนคนไทยคนนึงด่าหยาบคาย ไล่ให้เขาออกไปจากสังคมไทย บอกว่าใคร ๆ ก็เกลียดอเมริกา (บางคนมาเสริมเรื่องอินเดียนแดง)

พออ่านแล้วก็รู้สึกสงสารในความคิดอันตื้นเขินของผู้ด่า

เอางี้ละกัน ผมอยากให้เรามองไปถึงระบบ "ชาติ"

ชาตินี่เป็นระบบที่สังคมมนุษย์สร้างขึ้นมาเอง สัตว์อื่น ๆ ไม่มีระบบนี้
ระบบ "ชาติ" นี่ นอกจากแบ่งวัฒนธรรม ภาษา ฯลฯ ส่วนนึงยังเป็นเสมือนเขตแดนไว้แบ่งผลประโยชน์จากทรัพยากรในพื้นที่นั้น ๆ ด้วย (คนก็ถือเป็นทรัพยากรอย่างหนึ่ง)

ถ้าไม่มีการแบ่งแยกชาติ (นี่ไม่ได้จะบอกว่าระบบชาติดีหรือไม่ดีนะ แค่สิ่งที่เป็นไป) เราจะมองทุกอย่างให้เป็นภาพรวมแบบ Gaia Theory (ออกเสียง ประมาณ "ไกอา") ซึ่งว่าด้วยการมองเห็นทุกสิ่งล้วนอยู่ในระบบดาวเคราะห์เดียวกัน พึ่งพาอาศัยกันและกัน เสมือนเป็นสิ่งมีชิวิตหนึ่งเดียวกัน ความรู้สึกนี้มักจะเกิดขึ้นกับเหล่านักบินอวกาศทั้งหลายแหล่ที่หันมามองโลกตอนอยู่ในอวกาศ ซึ่งพอเขากลับมาบนโลก พวกเขาจะไม่รู้สึกเกลียดชังใครเพียงเพราะชาติพันธุ์หรือระบบชาติอีกต่อไป

นักพูดชาวอเมริกาคนนึง เขาบอกว่า เขาไม่ได้เลือกจะเกิดเป็นคนอเมริกัน แต่เผอิญพ่อกับแม่เขาเอากันที่นี่ เขาก็เลยเกิดที่นี่ มันก็แค่นั้น ซึ่งจริง ๆ มันก็ทุกคนบนโลกแหละ เราไม่ได้เลือกเองว่าจะเกิดมาเป็นคนชาติไหน ก็พยายามอย่าไปยึดติดกับการแบ่งเชื้อชาติอะไรมันมาก มองอะไรให้เห็นภาพรวมในระดับโลกหรือมนุษย์ชาติได้ก็ดี

จะชอบใครเกลียดใคร ให้เป็นเรื่องปัจเจกไป เพราะประวัติศาสตร์ทุกที่ล้วนถูกแต่งเติมและผ่านไป เราควรอยู่กับปัจจุบันและมองไปยังอนาคต แม้แต่ชาติเราเองก็ไม่ได้ดีเด่ไปกว่าใคร ทำอะไรเลวร้ายกับคนอื่นไว้เยอะพอดูเหมือนกัน

เอาง่าย ๆ  ขนาดการศึกษา เรายังปลูกฝังให้เกลียดชังพม่าเลย ทั้ง ๆ ที่เป็นประเทศเพื่อนบ้าน การปลูกฝังหยั่งลึก สะท้อนไปถึงสิ่งที่เราสร้างสรรค์ เช่น แอนิเมชั่นเรื่อง "ก้านกล้วย" เราทำพม่าให้ดูชั่วร้าย นั่นเป็นเหตุผลที่ทำให้แอนิเมชั่นเรื่องนี้ไม่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ฉายได้แต่ในบ้านเรา เพราะเราไปทำให้ชาติอื่นดูเป็นผู้ร้าย ทั้ง ๆ ที่เป็นแอนิเมชั่นสำหรับเด็กแท้ ๆ (ลองเอาไปเทียบกับ "Finding Nemo" หรือ "Frozen" ที่สร้างสรรค์ผลงานโดยไม่ต้องมีผู้ร้าย ดูได้ทุกชาติทุกครอบครัว... ไม่นับผลกระทบต่อปลาการ์ตูนที่ถูกไล่จับในทะเลนะ อันนั้นผู้สร้างไม่น่าจะเจตนาและก็คงคาดไม่ถึง)

ซึ่งถ้าย้อนไปจริง ๆ  ตำราประวัติศาสตร์ที่เราเรียน ถูกเขียนตอนเราเสียดินแดนฝั่งขวาแม่น้ำโขงให้ฝรั่งเศส ผู้เขียนตำราเรียนจึงเอาความแค้นไปลงกับพม่าแทน เพราะถ้าเขียนให้เราเกลียดฝรั่งเศสที่แข็งแกร่งกว่า เกรงว่าเราจะตกเป็นเมืองขึ้นฝรั่งเศสไปเลยในตอนนั้น

ย้อนกลับไปต้นเรื่อง ตัวผมเองชื่นชมอาจารย์ฝรั่งท่านนั้นที่เขาโดนด่า โดยที่ผมไม่แคร์ว่าอาจารย์ฝรั่งจะเป็นคนชาติใดก็ตาม เพราะว่าเขาได้สอนให้คนไทยสื่อสารกับนานาชาติได้ ผ่านภาษาอังกฤษแบบชัดเว่อร์ ซึ่งผมไม่เคยเห็นอาจารย์คนใดทำได้มาก่อน (จริง ๆ ก็อาจจะมีแหละ แต่ไม่สะดวกเหมือนสมัยนี้ เพราะสมัยก่อนยังไม่มีเทคโนโลยีที่สะดวก อย่างยูทิวบ์และโซเชียลเน็ตเวิร์กทั้งหลายแหล่)

ประวัติศาสตร์เราเรียนรู้เพื่อป้องกันไม่ให้ผิดพลาดซ่้ำรอย ไม่ได้เรียนรู้เพื่อให้เกลียดชัง มองอะไรต้องมองกว้าง ๆ  ส่วนความรู้สึกควรแยกเป็นปัจเจกเสมอ มนุษยชาติมันจะได้เจริญไปด้วยกันทั้งหมด ไม่งั้นก็รบกันอยู่อย่างทุกวันนี้ไม่จบไม่สิ้นนี่แหละ