พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST) By เอกชัย ศรีวิลาศ - รีวิวเว้ย (2)

รีวิวเว้ย (1087) รีวิวเว้ย × สำนักงานสัญญาธรรมศักดิ์เพื่อประชาธิปไตย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

"ประชาธิปไตยที่แท้จริง จะเกิดขึ้นไม่ได้หากปราศจากการพูดคุย ที่เปิดกว้างและเสรี แต่ถึงกระนั้นเสรีภาพในการพูดคุยอย่างเดียวก็อาจจะยังไม่เพียงพอที่จะนำไปสู่สังคมประชาธิปไตย" ข้อความที่ปรากฎอยู่ใน "คำนำ" ของหนังสือเล่มนี้ ได้เป็นการชี้ให้เห็นถึงหัวใจสำคัญของกิจกรรมอย่างหนึ่งที่อาจจะนำไปสู่การส่งเสริมประชาธิปไตยโดยเฉพาะเรื่องของการพูดคุยและการรับฟังความคิดเห็น เรามักจะมีโอกาสได้เห็นอยู่บ่อย ๆ ในเรื่องของการทำกิจกรรมในลักษณะของการรับฟังความคิดเห็น หรือการเปิดวงให้บุคคลเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมนั้น ๆ โดยเฉพาะกิจกรรมของท้องถิ่น ที่เรียกได้ว่าการทำประชาคม หรือว่าการเปิดให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการรับฟังความคิดเห็น แทบจะเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ท้องถิ่นใช้กันอยู่บ่อย ๆ แต่หลายครั้งการเปิดรับฟังความคิดเห็นหรือการเปิดเวทีในลักษณะนี้ เป็นเพียงพิธีกรรมอย่างหนึ่งที่ทำให้เสร็จไป หากแต่กระบวนการในการรับฟังความคิดเห็นไม่เปิดโอกาส ให้กลุ่มบุคคลเข้ามามีส่วนร่วมได้อย่างเต็มที่ อาจจะด้วยข้อจำกัดด้านเวลาหรืออาจจะด้วยข้อจำกัดในด้านประสบการณ์ของวิทยากรกระบวนการ ที่อาจจะขาดลูกเล่น เทคนิค หรือวิธีการที่กระตุ้นให้คนเข้ามามีส่วนร่วม หรือวิธีการที่จะทำให้คนเปิดอกคุยโดยเฉพาะในกรณีที่มีเรื่องของผลประโยชน์ หรือความอ่อนไหวเข้ามาเกี่ยวข้อง ดังนั้นในหลายครั้งกระบวนการในการรับฟังความคิดเห็น เลยถูกตั้งคำถามว่าเป็นเพียงพิธีกรรม หรือเป็นเพียงแค่กิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อให้ครบตามองค์ประกอบที่กฎหมายกำหนดขึ้นเท่านั้นหรือ จะดีกว่าไหม หากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการจัดกิจกรรมในลักษณะนี้ทั้งในส่วนราชการส่วนภูมิภาค และข้าราชการส่วนท้องถิ่น ได้มีความรู้ ความเข้าใจ รวมไปถึงการฝึกฝนในการเป็นกระบวนกร ในการนำวงกิจกรรม เพื่อให้ประชาชนรู้สึกปลอดภัย และมีใจที่อยากจะมีส่วนร่วมในกิจกรรมในพื้นที่ของตน
หนังสือ : พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)
โดย : เอกชัย ศรีวิลาศ
จำนวน : 51 หน้า

พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST) มีคนให้ความหมายของคำดังกล่างเอาไว้ว่า "เป็นรูปแบบงาน conference แบบนึงที่เน้น Self-Organisation" ที่เน้นให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมเป็ยแกนกลางของการทำกิจกรรมและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมนั้น ๆ โดยที่ พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST) มีกฎที่สำคัญอยู่ 4 ข้อ ประกอบไปด้วย

(1) ทุกคนที่มาเป็นคนที่ใช่ ไม่ต้องสนใจว่าใครมาไม่มาเข้าร่วมทุกคนที่มาคือคนที่ใช่

(2) อะไรที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งเดียวเท่านั้นที่สามารถเกิดขึ้นได้ ไม่มีใครรู้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง แต่สิ่งที่เกิดขึ้นแล้วคือสิ่งที่ใช่ และจะมีหนทางของมันเอง

(3) สิ่งดี ๆ จะเกิดขึ้นเมื่อถึงเวลาของมัน ไม่มีใครจะกำหนดได้ว่าความคิดดี ๆ การพูดคุยดี ๆ ของกลุ่ม จะเกิดขึ้นเมื่อใด อย่างให้นาฬิกาเป็นผู้ขัดขวางการทำงานของกลุ่ม

(4) มันจบลงเมื่อมันจบ เมื่อหมดความสนใจหรือคิดสร้างสรรค์ หรือไม่มีการเรียนรู้อะไรเพิ่มแล้วก็ไม่มีประโยชน์อันใดที่กลุ่มจะต้องประชุมกันต่อ และในทางกลับกัน ถ้ายังมีความคิดสร้างสรรค์ กลุ่มยังเรียนรู้สิ่งใหม่ๆได้อีกก็ไม่มีเหตุผลใดที่กลุ่มจะไม่คุยกันต่อ

ซึ่งกฎทั้ง 4 ข้อนี้คือหัวใจสำคัญของการทำกิจกรรมผ่านกลไกของเครื่องมือ "พื้นที่เสรี" (Open Space Technology: OST)

หนังสือ "พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)" เป็นหนังสือที่จัดอยู่ในหมวดหมู่ของหนังสือเครื่องมือวิทยากรกระบวนการ (Tools for Facilitator) สำหรับเป็นคู่มือในการทำความเข้าใจเครื่องมือการทำกิจกรรมของวิทยากรกระบวนการ หรือที่หลายคนเรียกย่อ ๆ ว่า "กระบวนกร" แน่นอนว่าหนังสือคู่มือ "พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)" ย่อมต้องพูดถึงเรื่องของเทคนิควิธีในการทำกิจกรรมผ่านรูปแบบของ "พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)" ซึ่งเนื้อหาในหนังสือแบ่งออกเป็นบทต่าง ๆ ดังนี้

บทนำ

เครื่องมือพื้นที่เสรี (Open Space Technology) คืออะไร

หลักการสำคัญของกฎ OST

วิธีในการจัดประชุม OST

จุดแข็ง ข้อจำกัดและสิ่งที่พึงระวัง

ตัวอย่างการจัด OST

บทสรุป

เมื่ออ่าน "พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)" จบลง ผู้อ่านบางคนอาจจะลุกขึ้นมาเป็นกระบวนกรในการนำกิจกรรมได้ผ่านเทคนิคและวิธีที่ปรากฏอยู่ในคู่มือ และสำหรับบางคนที่ยังคงอยากเป็นผู้เข้าร่วมกิจกรรมในแบบทุกครั้งที่เป็นมา อย่างน้อย ๆ "พื้นที่เสรี (Open Space Technology: OST)" ก็จะช่วยให้คุณเข้าใจในหัวใจสำคัญของการทำกิจกรรม และอาจจะช่วยให้คุณสนุกกับกิจกรรมดังกล่าวได้มากขึ้น

เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น