ปรับเมืองเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) By ชุมเขต แสวงเจริญ - รีวิวเว้ย (2)

รีวิวเว้ย (1066) รีวิวเว้ย × สำนักงานสัญญาธรรมศักดิ์เพื่อประชาธิปไตย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

เมืองคือสถานที่ของบุคคล และเป็นสถานที่ที่รวบรวมเอากิจกรรมของกลุ่มคนเข้าไว้ด้วยกัน ดังนั้นเมืองเมืองนึงไม่ได้มีแค่คนเพียงกลุ่มหนึ่งกลุ่มใด หากเมืองหนึ่งหนึ่งนั้น จะประกอบด้วยบุคคลหลายกลุ่ม หลากหลายความต้องการ หลายเพศสภาวะ และหลากหลายกิจกรรมที่คนเหล่านั้นสามารถประกอบกิจกรรมในเมือง การกำหนดรูปแบบและการออกแบบเมือง เพื่อให้สอดรับกับความต้องการของบุคคล ที่ไม่ใช่แค่เฉพาะคนเพียงกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง จึงเป็นเรื่องสำคัญ เพราะต้องไม่ลืมว่า ในเมืองหนึ่งหนึ่งนั้นมักประกอบด้วยผู้สูงอายุ ผู้พิการ เด็กเยาวชน และคนอีกหลายกลุ่มที่อาจต้องการความช่วยเหลือพิเศษแตกต่างจากคนทั่วไป การออกแบบเมืองให้มีความเป็นเมืองที่คนทุกกลุ่มสามารถใช้งานได้ร่วมกันยอมเป็นรูปแบบการออกแบบเมืองที่ดีกว่า และเป็นการออกแบบเมืองที่นับรวมเอาคนทุกกลุ่มเข้าไว้ด้วยกัน ตัวอย่างที่เห็นชัดเจนที่สุดในประเทศไทยโดยเฉพาะเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพมหานคร เราจะเห็นว่าการออกแบบเมืองของกรุงเทพฯยังมีหลายจุดที่ละเลยคนบางกลุ่มในสังคมออกไป ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดอาจจะเป็นเรื่องของอิฐบล็อกที่เป็นบล็อกตัวหนอนนำทาง สำหรับผู้พิการทางสายตา ที่บริเวณทางเท้าในเมืองเราจะเห็นว่ามีการออกแบบและการจัดวางตัวบล็อกนำทาง ในรูปแบบที่แตกต่างออกไปจากฟังชั่นการใช้งานของบล็อกเหล่านั้น โดยหากเราสังเกตในหลายที่เราจะพบว่าแนวร่องของตัวนำทาง กลับถูกวางขวางแทนที่จะวางต่อกันเพื่อให้ผู้พิการทางสายตาสามารถใช้ไม้นำทางได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ นี่ยังไม่นับรวมทางลาดชันในทางเท้าและทางลาดชันตามสถานที่ต่าง ๆ ที่ความสูงและความฉันดูจะไม่เอื้อต่อการใช้รถเข็นของผู้พิการ หลายพื้นที่เราจะพบทางลาดชันเหล่านั้นว่าหากผู้พิการเข็นรถลงมา อาจจะประสบปัญหาหรือว่าอาจจะอุบัติเหตุที่ร้ายแรงยิ่งขึ้นกว่าเดิม ดังนั้นความสำคัญของการออกแบบเมืองจึงไม่ใช่เรื่องที่ทุกคนควรละเลย และการออกแบบเมืองเพื่อคนทั้งมวลก็ไม่ได้เป็นเรื่องยากขนาดนั้น หากแต่เราเรียนรู้ ศึกษา และทำความเข้าใจมัน เราจะพบว่าการออกแบบเมืองเพื่อคนทั้งมวล เป็นสิ่งที่พึงกระทำไม่ใช่แค่เฉพาะเมืองใหญ่ หากแต่ท้องถิ่นทุกพื้นที่ก็สามารถดำเนินการได้เพื่อเป็นการนับรวมคนทุกกลุ่มเข้าไว้ด้วยกัน
หนังสือ : ปรับเมืองเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
โดย : ชุมเขต แสวงเจริญ
จำนวน : 183 หน้า

"การออกแบบเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) เป็นแนวคิดการออกแบบสภาพแวดล้อมและสิ่งอำนวยความสะดวก ตลอดจนสิ่งของเครื่องใช้ โดยมีหลักในการออกแบบเพื่อการใช้งานที่สะดวกสบาย ปลอดภัย ครอบคลุมสำหรับทุกคน และต้องไม่มีการดัดแปลงพิเศษหรือเฉพาะเจาะจงเพื่อบุคคลกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง สอดคล้องกับบริบท วัฒนธรรมที่แตกต่างหลากหลาย โดยเน้นกระบวนการและการมีส่วนร่วมร่วมคิด รวมธรรม ร่วมสร้างสรรค์ และการออกแบบนั้น ต้องไม่เกิดจากการเลือกปฏิบัติกีดกันใครคนใดคนหนึ่งออกจากสังคม" (น. 3)

หนังสือ "ปรับเมืองเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น" ว่าด้วยเรื่องของการออกแบบเมืองเพื่อให้รองรับกับความสามารถในการใช้ชีวิตของคนทุกกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มคนพิการ กลุ่มผู้สูงอายุ เด็กเยาวชน รวมไปถึงบุคคลทั่วไปที่ใช้ชีวิตในเมือง แนวคิดหลักของหนังสือเล่มนี้อยู่ที่การพาผู้อ่าน ไปทำความเข้าใจถึงสิ่งที่เรียกว่าการออกแบบเพื่อคนทั้งมวล วาลักษณะหรือรูปแบบวิถีของการออกแบบ ไม่ใช้การออกแบบเพื่อให้คนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งสามารถใช้ชีวิตได้เท่านั้น หากแต่การออกแบบเป็นลักษณะร่วมที่ทำให้คนทุกคนสามารถใช้ชีวิตร่วมกันได้ อาทิการออกแบบทางเดินของคนพิการ ให้อยู่ในพื้นที่เดียวกันกับทางเดินของคนปกติ โดยที่อาจจะเพิ่มสิ่งอำนวยความสะดวกบางอย่างเข้าไปที่ไม่เป็นการกีดขวางการใช้ชีวิตของพวกเขา รวมไปถึงการปรับปรุงรูปแบบอาคาร ความสูงชั้นของทางลาด ความกว้างของห้องน้ำ ลักษณะของประตูทางเข้า และพื้นที่อื่นๆ เพื่อให้คนทุกกลุ่มสามารถใช้งานร่วมกันได้โดยที่ไม่เป็นการขัดขวางคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งหรือไม่เป็นการเอื้อประโยชน์ให้คนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งโดยเฉพาะ

รูปแบบของการออกแบบที่ปรากฏในหนังสือเล่มนี้ ไม่ได้เรียกร้องให้มีการออกแบบเพื่อให้คนพิการหรือผู้สูงอายุ สามารถใช้ชีวิตได้มากกว่าบุคคลอื่น หากแต่การออกแบบทุกรูปแบบที่ปรากฏในหนังสือเล่มนี้ คือการบอกให้รอคำนึงถึงความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นของเมือง การออกแบบที่นับรวมทุกคนเข้าไว้ด้วยกัน เพราะในปัจจุบันเราจะพบว่าเมืองหลายๆเมืองออกแบบโดยที่ละเลยคนสูงอายุ คนพิการ และกลุ่มคนที่ต้องการความช่วยเหลือ ตัวอย่างเช่นการออกแบบขั้นบันไดจนลืมที่จะทำทางลาดสำหรับรถเข็น หรือกระทั่งการวางจุดกั้นทางเท้าเพื่อไม่ให้มอเตอร์ไซค์หรือรถจักรยานเข้าไปปั่นในพื้นที่ ก็เป็นการขัดขวางการใช้ชีวิตของคนหลายๆกลุ่ม การออกแบบเพื่อคนทั้งมวลไม่ได้เรียกร้องความต้องการพิเศษแต่ประการใด หากแต่หนังสือเล่มนี้กำลังบอกเราทุกคนว่าคนทุกคน ควรได้รับความเคารพในฐานะของบุคคลที่ใช้ชีวิตอยู่ในเมืองนั้นอย่างเท่าเทียม

โดยเนื้อหาของหนังสือ "ปรับเมืองเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น" เล่มนี้แบ่งออกเป็นบทต่างๆที่จะพาเราไปทำความเข้าใจในเรื่องของการออกแบบเพื่อคนทั้งมวลในรายละเอียดปลีกย่อย ที่เรียกได้ว่าลงไปทำการศึกษาในแต่ละประเด็น และหยิบยกมันออกมาในรูปแบบของคู่มือหรือเครื่องมือที่ทำให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้อ่าน หรือผู้ที่เกี่ยวข้อง สามารถนำไปปรับประยุกต์ใช้ได้อย่างง่ายดาย โดยเนื้อหาในส่วนต่างๆแบ่งออกเป็นบท ดังต่อไปนี้

บทที่ 1 การออกแบบเพื่อคนทั้งมวล

บทที่ 2 ความรู้พื้นฐานด้านผู้สูงอายุ

บทที่ 3 ความรู้พื้นฐานด้านคนพิการ

บทที่ 4 กฎหมายที่เกี่ยวข้อง

บทที่ 5 แนวทางการออกแบบเพื่อคนทั้งมวล

บทที่ 6 เมืองกับการออกแบบเพื่อคนทั้งมวล

บทที่ 7 องค์ประกอบของเมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุและคนทั้งมวล

บทที่ 8 การออกแบบโดยกระบวนการมีส่วนร่วม

บทที่ 9 แนวทางการดำเนินงานเพื่อปรับเมืองหรือชุมชน

บทที่ 10 กรณีศึกษาการใช้กระบวนการมีส่วนร่วม

บทที่ 11 การตรวจประเมินองค์ประกอบเมืองเพื่อคนทั้งมวล

เมื่ออ่านหนังสือ "ปรับเมืองเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น" เล่มนี้จบลง เราจะพบว่าเนื้อหาของหนังสือไม่ได้โน้มน้าวหรือเกลี้ยกล่อมให้เราออกแบบเพื่อคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเป็นพิเศษ หากแต่การออกแบบเพื่อคนทั้งมวล คือการคิดคำนึงถึงการออกแบบในตั้งแต่ระดับแรก ว่ารูปแบบของการใช้ชีวิตของบุคคล อาจจะมีความจำเป็นที่จะต้องมีการออกแบบเพื่อคนทุกกลุ่มการทำทางลาด หรือว่าการทำพื้นกันลื่น รวมถึงการขยายความกว้างของห้องน้ำ ไม่ได้คำนึงถึงเพียงแค่จำนวนของผู้ใช้บริการหากแต่คำนึงถึงเรื่องของ คนกลุ่มต่างๆที่ต้องมีปฏิสัมพันธ์กันในพื้นที่สาธารณะ และพื้นที่เมือง เพราะเมืองหนึ่งเมืองไม่เป็นของแค่คนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง หากแต่ทุกคนที่ใช้ชีวิตอยู่ในเมืองคือส่วนหนึ่งและเป็นส่วนสำคัญของเมืองด้วยกันอย่างเท่าเทียม

เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น