“สกุณาสอนวิหคน้อยเหินฟ้า

ระวังทิวากรส่องสว่างมา

ต้องหลบหลีกเข้าหาท้องนภา

หากใกล้มากเป็นนกสุกได้

ชีวิตคนเราก็ควรระมัดระวัง

คนที่รังนำทุกข์มาให้

คนเราเมื่อเข้าไปอยู่ใกล้

คงนำใจกายลำบากไหน”

     หนังสือนิทานเล่มนี้เป็นหนังสือที่เตือนใจคนว่า เราควรอย่าเชื่อใจคนที่เขาทำดีกับเราจนเกินพอดี เราต้องระวังทั้งตัวเราและคนอื่นที่มาในหลากหลายรูปแบบ

     พระอภัยมณีกับนางเหงือกหนีผีเสื้อสมุทรมาหาพระฤาษี และพระอภัยมณีฝากนางเหงือกไว้กับฤาษี โดยไม่รู้ว่า นางเหงือกตั้งครรภ์ลูกของตัวเอง นางเหงือกให้กำเนิดสุดสาครออกมา

     วันหนึ่งสุดสาครพบม้านิลมังกร อยากจับให้ได้ แต่ไม่สามารถจับได้ เลยมาสอบถามพระตา พระตาเอาบ่วงให้ไปจับ สุดท้ายสามารถจับม้านิลมังกรได้

     สุดสาครเมื่อทราบความจริงเรื่องพ่อ จึงขอแม่และพระตาไปตามหาพ่อ พระตาบวชให้สุดสาครพร้อมมอบไม้เท้าวิเศษให้ และสุดสาครลาแม่กับตาออกเดินทาง

“การบวชย่อมหมายถึง

การเตือนสติสุดสาครให้เป็นคนตั้งมั่นอยู่ในคุณความดี 

แล้วคุณความดีจะป้องกันภัยจากความชั่วร้าย”

     วันหนึ่ง สุดสาครเดินทางไปพร้อมม้านิลมังกรพบกับเมืองที่พวกผีดิบอยู่ ผีดิบจำแลงเมืองให้ดูสวยงาม เพื่อจะกินสุดสาคร แต่ด้วยความที่สุดสาครสู้ จนยากต้านทาน นึกถึงพระตา ท่านได้มาช่วยเหลือจนหลุดพ้นจากพวกผีดิบได้

“ผีดิบหมายถึงกิเลส ตัณหา หรือความหลง

ที่ทำให้เราหลงติดง่ายแต่สลัดทิ้งยาก

ส่วนพระตาที่มาช่วยคือคุณความดี

หรือคุณพระรัตนตรัยที่มาช่วยให้พ้นหลงเหล่านั้น”

     สุดสาครไปเจอชีเปลือยและหลงกลในการทำดีของชีเปลือย โดยชีเปลือยวางแผนอุบายหลอกว่าจะสอนวิชา ก่อนที่ให้สุดสาครลงมาจากม้านิลมังกร และผลักสุดสาครตกไปพร้อมขโมยทั้งไม้เท้าวิเศษและม้านิลมังกรมาเป็นของตน เรื่องราววิเศษนี้ไปถึงหูพระสุริโยทัย ท่านเลยให้ชีเปลือยมาอยู่ในวัง

     พระตามาช่วยก่อนที่จะให้คำสอนหลาน ว่า อย่าไว้ใจมนุษย์ ส่วนม้านิลมังกรตั้งใจวิ่งมาตามหาเจ้าของโดยเจอสุดสาคร และสุดสาครตัดสินใจไปเปิดโปง ก่อนจะหยิบไม้เท้าวิเศษกลับมาและอาศัยอยู่ในเมืองนี้

“แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์

มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด

ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด

ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน

มนุษย์นี้ที่รักอยู่สองสถาน

บิดามารดารักมักเป็นผล

ที่พึ่งหนึ่งพึ่งได้แต่กายตน

เกิดเป็นคนคิดเห็นจึงเจรจา

แม้นใครรักรักมั่งชังชังตอบ

ให้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา

รู้สิ่งรู้อะไรไม่สู้รู้วิชา

รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี”

     เวลาล่วงนานไป ๑๐ ปี สุดสาครพร้อมพวกของลาพระสุริโยทัยไปตามหาบิดา จึงได้ไปผ่านเจอผีเสื้อยักษ์ที่จะกัดคน แต่ด้วยความรอบคอบของสุดสาคร ได้ช่วยเหลือน้องเสาวคนธ์และหัสชัย โดยฆ่าผีเสื้อยักษ์ทิ้ง ก่อนที่พญาผีเสื้อยักษ์จะโกรธ แต่ก่อนมันจะทำอะไรได้ ฟ้าผ่าลงมาถึงแก่ความตายก่อน

      เมื่อมหาสมุทรสงบ สุดสาครและพวกเดินทางต่อไปเพื่อตามหาพระอภัยมณี

เรื่องราวนี้เน้นการผจญภัยที่สนุกสนาน เพราะตั้งแต่ที่สุดสาครออกเดินทางได้ไปพบอะไรมากมายที่รออยู่ข้างหน้า และสุดสาครใช้ความศรัทธาที่มีต่อตามาขอให้ช่วยเหลือได้ทัน และเมื่อหลังจากรับคำเตือนจากตามาแล้วก็ใช้ชีวิตอย่างไม่ประมาทและรอบคอบมากขึ้น

“จิตใจของมนุษย์ที่ต่อหน้าทำดีกับเรา 

พูดหวานกับเราแค่ไหน

ก็ยังไม่รู้ถึงการกระทำที่แท้จริงว่า 

เขาหวังอะไรจากเรา

กาลเวลาเป็นเครื่องพิสูจน์

การกระทำของคนนั้นที่มีต่อเรา”

Look a Breathe