เสียงเงินกรุ๊งกริ๊งที่จุดชำระเงินในร้านสะดวกซื้อ ทำให้ผมหันตามเสียงไปมองดูเหรียญสีเงินๆ ที่ร่วงจากมือ ก่อนจะก้มลงเก็บมาชำระค่าสินค้า
ชั่วเวลาครู่เดียวก่อนที่พนักงานจะกวาดเงินจากเคาน์เตอร์ลงอุ้งมือ ผมเหลือบเห็นขนาดที่แตกต่างเล็กน้อยระหว่าง "เหรียญบาท" สองเหรียญนั้น และรีบคว้าขึ้นมาดู
ไม่ผิด มันไม่ใช่ "เหรียญบาท" แต่มันเป็นเหรียญจากทริปล่าสุด (ที่ยังเขียนเล่าไม่เสร็จ)
มูลค่าของมันคือ 100 เยน หรือประมาณ 30 บาทไทย
โชคดีไป เงินกว่า 30 บาท เผลอนิดเดียวมันอาจเหลือค่าแค่ 1 บาท
สมัยนี้ซื้อลูกอมยังไม่ได้เลย

---

"เงิน" เป็นสื่อกลางที่มนุษย์โลกในปัจจุบันคุ้นเคยที่สุด เมื่อมี "เงิน" เราก็มีอำนาจที่จะไปแลกมันมากับสิ่งโน้นสิ่งนี้ ซื้อสินค้า ซื้อบริการ ซื้อความฝัน
Richard Gere ใน Pretty Woman ซื้อความรักด้วยเงิน
เราทุกคนล้วนเคยชินกับการแลกเปลี่ยนด้วยสื่อกลางบางอย่าง สังคมมนุษย์ก้าวผ่านการแลกเปลี่ยนระหว่างของต่อของหรือระบบ Barter System ไปนานแล้ว
ด้วยระบบที่เงินเป็นสื่อกลาง มือที่มองไม่เห็นของอดัม สมิธ ทำให้สินค้าบางอย่างมีราคาแพง บางอย่างก็ไม่ ดีมานด์เยอะ-ซัพพลายน้อย สินค้าย่อมมีมูลค่ามาก ดีมานด์ต่ำ-ซัพพลายสูง สินค้าโหลราคาถูก
ที่ Richard Gere ซื้อคือบริการ ไม่ใช่ความรัก เมื่อ Julia Roberts มีเพียงหนึ่งเดียว ราคาของเธอจึงแพง
สิ่งที่ใช้วัดมูลค่าคือเงิน

---

จริงๆ มนุษย์เรายังมีการแลกเปลี่ยนมากมายเกิดขึ้นนอกตลาดตามนิยามของเศรษฐศาสตร์ บทสนทนาหลังเลิกงาน รอยยิ้มให้คนที่สวนกันในลิฟต์ มอเตอร์ไซค์รับจ้างโบกให้รถหลังจอดเพื่อช่วยผู้สูงอายุข้ามถนน
ถ้าไม่นับความโลภที่ดีงามแบบไทยนิยม ประเภททำบุญมากจะได้กลับมามากหรืออะไรเทือกนั้น การแลกเปลี่ยนเหล่านี้ มันดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อยจนคร้านจะตั้งราคา รอยยิ้มให้คนแปลกหน้าควรมีมูลค่าด้วยรอยยิ้มกลับมาเท่าๆ กันไหม? การช่วยพยุงคนที่ล้มลงต่อหน้าจะทำให้เราอิ่มบุญไปครึ่งมื้อหรือไม่? ฯลฯ"
น้ำใจ" มีค่า แต่เราไม่ได้ตั้งราคาให้มันมากมาย
ตราบใดที่เราไม่หวังผลกำไรตอบแทน

---

ผมไม่เคยดู Pretty Woman จบหรอก มักจะทนความเลี่ยนโรมันติกคอเมดี้ของยุค 80s ไม่ได้
แต่บทเรียนหนึ่งก็คือ ความรักก็เป็นการแลกเปลี่ยนชนิดหนึ่ง
บางครั้ง เราก็ไม่หวังจะได้อะไรตอบแทน นอกจากความรัก

---

หลายครั้ง คนเราก็มักเผลอใจ คิดว่าเมื่อให้ความรักไป เราควรต้องได้กลับมาในมูลค่าเท่าเทียมกัน
ในการแลกเปลี่ยนนี้ คนที่มีความรู้สึก "มากกว่า" ความรู้สึกที่ได้รับกลับมา อาจคิดไปว่าตนเองกำลังขาดทุนอัตราแลกเปลี่ยน จนหมดกำลังใจที่จะอยู่ในตลาดต่อไป
อาจมีบ้างที่คิดว่าตัวเองกำลัง "แลกเปลี่ยน" ความรู้สึกกับอีกคนหนึ่ง ทั้งที่จริงๆ ไม่ได้เกิดการแลกเปลี่ยนขึ้นเลย
เมื่อความรู้สึกขาดทุน หัวใจเลยต้องเจ็บ ทั้งที่จริงๆ ในเกมของหัวใจ มันไม่เคยมีการแลกเปลี่ยนแบบฝ่ายชนะหรือฝ่ายแพ้
มีแต่ชนะทั้งคู่
กับแพ้ทั้งคู่
มันไม่มีหรอกการขาดทุน
เพราะมันไม่ได้มีอีกฝ่ายตรงข้ามที่เกิดกำไรจากการขาดทุนของความรู้สึก
อาจเพราะมันไม่ใช่ความรัก

---

ในอีกมุมหนึ่งการพ่ายแพ้ให้กับความรักก็ทำให้เราได้ประสบการณ์
แผลเป็นทำให้ผิวหนังกระด้าง หยาบ หากแต่ทนต่อการขูดขีดในครั้งต่อไป
แต่ผู้พ่ายแพ้ก็ต้องใช้เวลาให้แผลตกสะเก็ด ก็อย่าแปลกใจที่เขาหรือเธอจะหลบไปเลียแผลอยู่ที่มุมของตัวเองอย่างเงียบๆ หรือแม้แต่โยนผ้าขาว เพื่อละจากสังเวียนไป ก่อนที่จะเจ็บยิ่งไปกว่าเดิม

---

ฉะนั้น โปรดอย่าตัดสินกัน ที่ผมตัดสินใจเดินออกจากชีวิตของคุณ
เพราะผมรู้สึกล้มละลายจากการขาดทุนอัตราแลกเปลี่ยนในคราวนั้น
ทั้งที่คุณอาจไม่คิดว่าระหว่างเราได้มีการแลกเปลี่ยนอะไรขึ้นแม้แต่น้อย
ผมไม่ได้อยากมีแผลเป็นประดับหัวใจหรอก
ถ้ามันไม่ฆ่าผมเสียก่อน มันก็คงทำให้ผมแข็งแกร่งขึ้นเมื่อสะเก็ดแผลชิ้นสุดท้ายนั้นหายไป