มาแล้วค่ะ ก่อนตะวันรอน 

ในตอน : ของแซ่บอีสาน

“อีหนู มาเด้อน้าไปแล้วเด้นิ อีนางสายกะมานำ ฟ้าวมาเด้อ” นางเอ็ดร้องตะโกนเรียกเดอลา พลางเคี้ยวมะขามที่พึ่งปลิดมาจากหน้าบ้านของตน พร้อมทำหน้าบิดเบี้ยว

“หน้าคือเป็นจังซั่นเอื้อยเอ็ด” สายบัวถามขำ ๆ หลังเห็นสีหน้าของเอ็ด ที่ดูแล้วคงจะไม่ชอบใจกับรสชาติมะขามเท่าไหร่

“บักขามหยัง ส้มกะด้อกะเดี้ย ส้มป่านตาสิบอด” ว่าแล้วนางเอ็ดก็โยนมะขามที่เหลือในมือทิ้งอย่างไว

ไม่ทันที่นางเอ็ดและสายบัวจะได้เรียก  เดอลาก็โผล่หน้าเข้ามากลางวงสนทนาของทั้งคู่ พร้อมกับก้มหน้าลงแล้วถอนหายใจเฮือกใหญ่

“มาแล้วจ้า นึกว่าสิบ่ทันแล้ว ฟ้าวแลนเกือบแมนตกคันได” เดอลาบอกกับชาวคณะหาหน่อไม้ด้วยกัน แต่ยังหอบแฮก ๆ อยู่

“ไป ๆ มันสิสวย” นางเอ็ดบอกชาวคณะให้เริ่มออกเดินทางก่อนที่จะสาย

“นอนคิดถึงเขา แต่เราไม่มีโอกาส

จึงหยิบกระดาษมาเขียน แต่เขียนไม่เป็น"

สายบัวร้องเพลงระหว่างออกเดินทางอย่างอารมณ์ดี แต่ยังไม่ทันไรก็โดนเดอลาแซวซะก่อน

“คิดฮอดไผน้อเอื้อยสายบัว” สาวน้อยเดอลาถามสายบัวอย่างมีเลศนัย

“เอื้อยกะร้องไปจั่งซั่นหล่ะ สิมีไผให้คิดฮอด” สายบัวตอบด้วยใบหน้าแดงระเรื่อ

“แมนบ่น้อ หนูเห็นยุเด้อ ว่าไผไปหาบน้ำซอยเอื้อยมื้อนั้น" เดอลาได้ทีรีบเย้าสายบัวต่อ

“รู้แล้วกะอย่าปากเด้อหนู เอื้อยเอ็ดสิได้ยินเอื้อยอายเพิ่น" สายบัวทำหน้าตาตื่นรีบกำชับเดอลาให้เก็บเป็นความลับ

“ฮ่า..ฮ่า..ได้เลยจ้า ขอหน่อไม้เป็นค่าปิดปากเด้อ" เดอลาหัวเราะ พลางยื่นข้อเสนอให้สายบัว

“ให้พากันหัวเต๋อหัวเติ่นยุนั่น อย่าสุฟ้าวมา" นางเอ็ดร้องตะโกนเสียงดุ

เดอลากับสายรีบสาวเท้าเพื่อให้ทันเอ็ดที่เดินนำไปล่วงหน้าก่อนแล้ว

“แมนพากันเฮ็ดหยังยุคือซ้าแท้” นางเอ็ดเอ่ยถามทั้งสองสาว ก่อนที่จะก้าวเท้ายาวเข้าไปนั่งข้าง ๆ กอไผ่เพื่อหาหน่อไม้

“บ่ได้เฮ็ดหยังดอกเอื้อย” สายรีบตอบพร้อมกับจ้องตาเดอลาให้ทำตามสัญญาว่าจะไม่บอกความลับของเธอให้เอ็ดหรือใคร ๆ รู้

“เอ๊า มาฮอดหล่ะกะฟ้าวหาเอา ได้พอแล้วสิได้ฟ้าวเมียเฮียนเมียซาน” นางเอ็ดกำชับ

ป่าไผ่ที่ทั้งสามกำลังตั้งหน้าตั้งตาหาหน่อไม้กันอยู่ตอนนี้ แต่ละกอจะอยู่เรียงรายต่อ ๆ กันไปเป็นเส้นยาว ๆ ตามริมห้วยทั้งฝั่งซ้ายและฝั่งขวา ที่หมู่บ้านนี้มีลำห้วยขนาบข้าง ซึ่งจะอยู่ทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของหมู่บ้าน ห้วยแดงนี้จะอยู่ทางทิศตะวันตก ที่ทั้งสามเลือกมาหา หน่อไม้ที่ห้วยแดง เพราะบ้านของพวกเธอจะตั้ง อยู่ทางฝั่งทิศตะวันตกเหมือนกับห้วยแดงนั่นเอง

จึ๊ก! จึ๊ก! จึ๊ก!

เสียงเดอลาสับหน่อไม้ที่กอไผ่ประจำตัวของเธอ หลังจากที่ใช้เสียมแซะดินรอบ ๆ หน่อไม้ ออกไปเยอะแล้ว พลางยิ้มย่องกับผลงานของตัวเอง ที่หาหน่อไม้ได้หน่อใหญ่เท่าลำแข้งน้าเอ็ดเลย

"น้าเอ็ด! เอื้อยสาย! พากันฮอดไสแล้วจ้า? น้าเอ็ด! เอื้อยสาย! ได้ยินหนูบ่ ?" เดอลาร้องเรียกชาวคณะ หวังว่าจะอวดหน่อไม้สักหน่อย แต่ก็ไม่มีใครตอบรับ เธอจึงเร่งฝีเท้าให้เร็วขึ้น

ไม่นานเดอลาก็เห็นนางเอ็ดและสายนั่งหลบร้อนกันที่ใต้ต้นสำสาใหญ่ที่ติดลำห้วยแดง

"เอิ้นคือบ่ปาก?"เดอลาถามทำหน้าค้อนใส่ทั้งสอง

“นึกว่าได้ยินอยู่ ตอนเอื้อยเอ็ดบอกว่าสิมาถ้าอยู่ต้นสำสา” สายตอบพลางอดขำหน้าตาเดอลาไม่ได้

“มา ๆ กินน้ำเซาเมื่อยจักบึ๋ดก่อนหนู น้าหย่ำหมากจักคำก่อน” นางเอ็ดบอกหลานสาว ให้นั่งพักก่อนออกเดินทางต่อ

ตุ้ม! ตุ้ม! ตุ้ม!....

“น้าเอ็ด เอื้อยสายเมียเถาะหนูหิวข้าว พระเพิ่นตีกลองเพลแล้ว” เดอลาชวนนางเอ็ดและสายกลับบ้านหลังจากที่ได้ยินเสียงกลองเพล

“สิกินข้าวพร้อมพระเลยบ่หล่า” สายแหย่เดอลาเล่น ทั้ง ๆ ที่ตัวเองก็เริ่มหิวแล้วเหมือนกัน

เดอลายิ้มกว้างแทนคำตอบ

ทั้งสามคอนตระกร้าหน่อไม้เดินกลับบ้านฝ่าแดดยามสายที่กำลังร้อนระอุได้ที่ โชคดีระหว่างทางยัง พอมีต้นดอกจาน ต้นสะเดาและต้นมะขามป้อมอยู่กลางทุ่งนาของพ่อเดอลา ให้ทั้งสามได้เดินเฉียดไปหลบแดดได้บ้าง ก่อนที่จะถึงทางเข้าหมู่บ้าน

ในระหว่างที่หยุดพักเดอลาก็ขอให้สายร้องเพลงที่สายบัวร้องเมื่อตอนขามาให้ฟังอีก กะว่าจะแซวสายอีกรอบ

“เอื้อยสายบัวร้องเพลงให้หนูฟังแนเอาเพลงที่เอื้อยร้องตอนมาเด้อจ้า” เดอลาทำตากรุ้มกริ่ม

“เอื้อยจำบ่ได้แล้ว เอาเพลงอื่นได้บ่” สายบัวอมยิ้มเพราะรู้ทันเดอลา

“เพลงอื่นกะได้จ้า  เอื้อยสายบัวร้องเพลงหยังหนูกะฟังเหมิดนั่นหล่ะ” เดอลารีบพูดเอาใจสายบัว ที่สำคัญนางเอ็ดจะได้ไม่ผิดสังเกตว่าสองสาวมีลับลมคมในอะไรกัน

“เอ้าถ้าอยากฟังกะตั้งใจฟังเด้อ  อย่าปิดหูก่อนหล่ะ” สายบัวเย้าเดอลาเล่น  ก่อนจะร้องเพลงตามที่เดอลาขอ

หลังจากที่ทั้งสามเดินมาจนถึงทางเข้าหมู่บ้าน แต่ละคนก็เริ่มแยกย้ายกัน

“เอื้อยเอ็ดข่อยเมียก่อนเด้อจ้า ขอบคุณหลาย ๆ ที่เอิ้นข่อยไปหาหน่อไม้นำ อิพ่อเพิ่นจ่มอยากกินแกงหน่อไม้พอดี” สายบัวส่งยิ้มพร้อมบอกขอบคุณนางเอ็ด

“บ่เป็นหยังดอก ฟ้าวเมียแกงให้เพิ่นกิน แล้วพ้อกันอยู่เฮียนนางต้อยเด้อ” เอ็ดกล่าวพร้อมนัดแนะให้สายบัวไปเจอที่บ้านต้อย ว่าที่เจ้าสาวงานแต่งอีกไม่กี่วันข้างหน้า

หลังจากที่นัดแนะกับสายบัวเสร็จยังไม่ทันที่นางเอ็ด จะเอ่ยปากถามเดอลา ว่าพ่อกับแม่ของเธอจะไปบ้านสาวต้อยคืนนี้เลยไหม หันกลับมาสาวน้อยก็ปีนบันไดขึ้นบ้านไปเสียแล้ว

นางเอ็ดได้แต่ยิ้ม แล้วส่ายหน้าด้วยความเอ็นดู แล้วรีบสาวเท้าไปยังบ้านตัวเองเพื่อทำแกงหน่อไม้ไว้รอดำผัวรัก ที่จะกลับจากหาปลาที่หนองน้ำประจำหมู่บ้าน

เมื่อถึงบ้านเดอลาก็รีบจัดแจงก่อไฟเพื่อจะต้มหน่อไม้ที่เธอหามาได้ ก่อนที่จะนำไปแกงใส่ผักอีกครั้ง ควันไฟพวยพุ่งออกจากเตาก้อนเส้า ที่นำหินสามก้อนขนาดเท่ากันมาวางเป็นสามเหลี่ยม สำหรับไว้รองกันหม้อไม่ให้เคลื่อนไหวระหว่างหุงหาอาหาร

ส่วนฐานพ่อของเดอลาก็ทำง่าย ๆ เหมือนกับบ้านอื่น ๆ คือนำสังกะสีวางไว้บนพื้นครัวที่ทำจากไม้ หลังจากนั้นพ่อจะนำไม้สี่แผ่นขนาดยาว 1 เมตร กว้างประมาณ 30 เซนติเมตร และหนา 10 เซ็นติเมตรมาประกอบกันเป็นสี่เหลี่ยม แล้ววางลงบนสังกะสีที่เตรียมไว้ หลังจากนั้นก็นำดินมาเติมใส่ให้เต็ม ปิดท้ายด้วยก้อนหินสามก้อนมาวางไว้เพื่อเป็นฐานสำหรับหุงหาอาหาร

หลังจากที่เดอลาก่อไฟเรียบร้อยแล้ว  เธอก็ยกหม้อน้ำขึ้นตั้งไฟ โดยไม่ลืมที่จะใส่เกลือด้วย  เพื่อช่วยลดความขมของหน่อไม้ ก่อนที่เธอจะนำไปแกง ในระหว่างที่รอน้ำเดือด เดอลาก็รีบลงมือนำหน่อไม้มาปอกเปลือกแล้วฝานบาง ๆ พอน้ำเดือดเธอก็ฝานหน่อไม้เสร็จพอดี จากนั้นก็เอาใส่ในหม้อต้มให้หน่อไม้สุก ระหว่างที่รอเดอลาก็ลงไปเก็บยอดฟักทอง ใบแมงลักและใบย่านาง เพื่อนำมาเป็นเครื่องแกงสำหรับแกงหน่อไม้  สาวน้อยกะจะแกงให้สุกทันมื้อเที่ยง พ่อกับแม่คงหิวแน่นอน ส่วนน้องชายเดอลามีไข่ไก่อยู่สองฟอง ให้น้องกินต้มไข่นี่แหละสารอาหารดีนักแล

ถึงแม้ว่าเดอลาเป็นเด็กผู้หญิงเพียง 10 ขวบ แต่เธอก็ชำนาญงานบ้านงานเรือนแล้ว  เพราะตลอดเวลาแม่จะมอบหมายงานบ้านให้เธอทำตลอด  โดยเฉพาะการทำกับข้าว บ่อยครั้งที่พ่อกับแม่ของเธอต้องออกไปทำงานนอกบ้าน กว่าจะกลับเข้ามาก็มืดค่ำแล้ว โดยเฉพาะช่วงหน้าหนาว พ่อกับแม่ต้องออกจากบ้านแต่ไก่โห่

ช่วงแรก ๆ ที่เธอหัดทำกับข้าวรสชาติกินได้บ้างไม่ได้บ้าง แต่ทุกคนก็ต้องยอมกินเพราะทุกครั้งที่ลงมือทำคือ สนามจริงไม่ใช่ที่ฝึกหัด

บ่อยครั้งที่เดอลาทำให้ไฟไหมหม้อนึ่งข้าวเหนียว ทั้งบ้านก็ทนกินข้าวเหม็นไหม้ไปจนกว่าข้าวจะหมด นึกถึงตอนนี้ทีไรเธอกอดที่จะขำไม่ได้

สำหรับแกงหน่อไม้ของเดอลาในวันนี้ได้รับการตอบรับอย่างดีเหมือนทุกครั้ง อาจจะด้วยความหิวหรือความอร่อยเพราะได้ปลาร้าสูตรเด็ดของแม่เดอลาก็ไม่รู้ ทำให้รสชาติที่ออกมากลมกล่อม น้ำแกงก็ไม่มีเหลือให้เล็ม

....... จบตอน : แล้วพบกันใหม่นะคะ ....

#ด้วยฮัก : งามดอกบัว