Transformers เป็นเรื่องของสิ่งประดิษฐ์ที่มีความนึกคิดจากดาวไซเบอร์ตรอน พวกมันคือหุ่นยนต์พร้อมอาวุธมหาประลัย ซึ่งตอนแรกก็อยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข แต่ความสันติไม่สามารถทำให้เรื่องไปต่อได้ หุ่นยนต์พวกนี้จึงต้องแตกคอ แบ่งฝักแบ่งฝ่ายออกเป็นสอง แล้วก็หาเรื่องแย่งชิงขุมพลังงานกัน ซึ่งถ้าทั้งสองฝ่ายตีกันอยู่ที่ฟากหนึ่งของจักรวาลก็คงไม่มีอะไรตื่นเต้น ด้วยแสนยานุภาพทางการรบและวิทยาการที่สูงจัด ความวินาศสันตะโรเลยถูกส่งตรงข้ามจักรวาลมายังโลกใบน้อยของเรา 

...น่าดีใจแท้ๆ

แน่นอนว่าความชั่วร้ายพื้นฐานของพวกหุ่นบ้าสงครามที่มีพื้นฐานมาจากกองทหารอย่าง ‘ดีเซปติคอนส์’ ย่อมไม่มีความใจดีต่อสิ่งมีชีวิตตาดำๆ ที่มีวิทยาการแสนอ่อนด้อย แต่ชีวิตของมวลมนุษย์ก็ยังพอมีหวัง จักรวาลยังไม่สิ้นคนดี เพราะยังมี ‘ออโตบอตส์’ (นำทีมโดย ‘ออปติมัส ไพรม์’) หุ่นยนต์แรงงานที่ดันเปี่ยมไปด้วยความรักต่อสิ่งมีชีวิตบนดาวอื่นๆ (รวมไปถึงพวกมนุษย์ตาดำๆ อย่างเรา) มาเป็นพวก

ก่อนจะพูดถึงความร้ายกาจ ขอพูดถึงการแบ่งฝักแบ่งฝ่ายเสียก่อน 

แน่นอนว่าพื้นฐานของเผ่าพันธุ์ย่อยทั้งสองถูกสร้างขึ้นมาให้มีบทบาทและความแข็งแกร่งต่างกัน ดีเซปติคอนส์มีพื้นฐานมาจากหุ่นสำหรับสู้รบ ก็เลยเป็นกลุ่มที่เต็มไปด้วยความเหี้ยมหาญ จะให้มามีจิตใจอ่อนโยน มีความรักเผื่อแผ่จนยอมสละชีวิตเพื่อสายพันธุ์อื่นๆ ดังเช่นพวกออโตบอตส์ (ที่น่าจะเรียกว่าเป็นหุ่นพลเรือนได้) คงไม่ได้

การเลือกหัวหน้ากลุ่มก็เลยมีความแตกต่างกัน

กลุ่มผู้ร้ายอย่างดีเซปติคอนส์มีการเลือกหัวหน้าโดยวัดจากความแข็งแกร่งที่สุด ซึ่งการเลือกด้วยความแข็งแกร่งก็มักจะจบลงด้วยปัญหาตลอด (ถ้าใครได้อ่านตอน ‘พลูโต’ ก็คงคุ้นกับหลักเกณฑ์อย่างนี้นะครับ) เพราะในโลกของหุ่นรบ ไม่ว่าตัวไหนก็คิดว่าตัวเองแกร่งสุดทั้งนั้น แถมเมื่อพวกแกร่งๆ ถูกเลือกขึ้นมาคุมแก๊งแกร่งๆ จักรวาลเลยลุกเป็นไฟ เพราะพวกบ้าพลังเหล่านี้ก็ไม่สนใจอะไรอื่น นอกจากครองจักวาลและทำลายล้างทุกอย่างเพื่อความเมามันของตัวเอง ส่วนออโตบอตส์นั้นจะเลือกผู้นำด้วยคุณสมบัติอื่นๆ เช่น คุณธรรม การเสียสละ หรืออะไรที่หล่อๆ ตามสไตล์พระเอก

นอกจากนี้ Transformers ยังมีคอนเซปต์สำคัญอีกอย่างอยู่ที่การแปลงร่าง 

พวกออโตบอตส์ด้วยความที่ฝ่ายคุณธรรม เป็นหุ่นพลเรือน รักสันติ ก็เลยแปลงร่างเป็นอะไรที่รักษ์โลกไร้ความรุนแรง จำพวกขนส่งมวลชนอย่างรถบรรทุก รถยนต์ส่วนบุคคล ประมาณว่าขนกันมาจากกรมขนส่ง ท่ารถ ขสมก หรือเซียงกงกันเลย

ในขณะที่ฝ่ายร้ายของเรา แน่นอนว่าต้องดุดัน แข็งแกร่ง ชนิดที่เห็นแล้วทอดถอนใจว่าพ่อคุณจากขบวนเชิดชัยทัวร์จะเอาอะไรไปสู้ เพราะเหล่าดีเซปติคอนส์มีร่างแปลงเป็นยุทโธปกรณ์ล้ำสมัยอานุภาพสูง นับตั้งแต่เครื่องบินเจ็ตไปจนกระทั่งดาวเทียมขนาดมหึมาที่ลอยอยู่บนท้องฟ้า ซึ่งลึกๆ แล้ว นัยหนึ่งก็เป็นการตอกย้ำว่าพวกฝ่ายร้ายนี่มันช่างประกอบขึ้นบนความรุนแรง ไม่รักสันติเหมือนฝ่ายดีสักนิด

เมื่อฝ่ายความรุนแรงเลือกผู้นำจากการวัดว่าใครโหดสุด พ่อผู้นำฝ่ายร้ายเลยยิ่งถูกย้ำความห่วย (ในฐานะผู้ปกครอง) เมกะตรอนกลายเป็นผู้นำแบบสุดยอดเผด็จการ ชนิดความเมตตาในหัวใจมีเป็นศูนย์ คือไม่ได้ไร้เมตตาแค่กับมนุษย์หรือสิ่งมีชีวิตนอกสายพันธุ์ตัวเอง พี่ท่านเล่นโหดแม้แต่กับลูกน้องพวกเดียวกัน พอไม่ได้ดั่งใจหน่อย พูดไม่ถูกหูนิด พี่แกก็ถีบจนพัง ทำลายจนเจ๊ง ซึ่งตรงนี้เองที่ยิ่งตรงข้ามกับออปติมัส ไพรม์แบบสุดขั้ว คือเป็นหัวหน้าในอุดมคติ (ที่เราอยากได้เป็นหัวหน้า) เปี่ยมด้วยความยุติธรรม ความถูกต้อง และรักทุกคนจนสามารถเสียสละตัวเองให้ได้ แม้กับเผ่าพันธุ์อื่นอย่างมนุษย์ก็ยินดีพลีชีพเพื่อปกป้องผู้ที่อ่อนแอกว่า (#ซาบซึ้งหนักมาก)

แต่ถ้าลองเทียบช่วงปีที่ Transformers ถูกสร้างขึ้น (1984) ก็น่าจะพอคาดเดาได้ว่าการ์ตูนเรื่องนี้ได้รับอิทธิพลมาจากบริบทของ ‘สงครามเย็น’ (ซึ่งสิ้นสุดหลังจากนั้นราวๆ หนึ่งปี) 

สงครามเย็นเป็นสงครามทางจิตวิทยาและข่าวสารระหว่างค่ายเสรีนิยมนำโดยสหรัฐอเมริกา กับค่ายสังคมนิยมอย่างสภาพโซเวียต ซึ่งหนึ่งในการโชว์พาวฯ ระหว่างสองโลกนี้คือการแสดงวิทยาการและเทคโนโลยีต่างๆ ที่สองค่ายแข่งขันกัน (ความหมายโดยนัยคือ ถ้าจะสู้รบกัน ความก้าวหน้าทางวิทยาการก็มีผลนะจ๊ะ) 

หนึ่งในสุดยอดวิทยาการที่เกิดขึ้นในช่วงนั้นคือวิทยาการที่เกี่ยวกับอวกาศนี่แหละครับ เช่น สหภาพโซเวียตส่งดาวเทียมสปุตนิกไปโคจรนอกโลก สหรัฐอเมริกาก็ตั้งองค์การนาซาและเหยียบดวงจันทร์โชว์บ้าง (ถ้าใครเล่นเกมวางแผนอย่าง Red Alert คงพอเห็นภาพว่าวิทยาการพวกนี้มีผลกับการรบขนาดไหน)

การจินตนาการถึงสิ่งมีชีวิตจากนอกโลกเลยมีผลมาจากการสู้กันด้วยวิทยาการอวกาศนี้ส่วนหนึ่ง กับอีกส่วนหนึ่งที่พอจะภาพคือ การแบ่งเส้นระหว่างแก๊ง/ผู้นำของฝ่ายร้ายและฝ่ายดี ผู้นำตัวร้ายอย่างเมกะตรอนดูจะถูกโยงเข้ากับระบบเผด็จการ ขณะที่ออปติมัส ไพรม์ก็ดูเป็นคนดีเสรีประชาธิปไตย ใช้ใจนำมวลชนอะไรเทือกๆ นั้น แถมยังดูมีจิตวิญญาณแบบอเมริกันชน คือร่วมรบเคียงบ่าเคียงไหล่กับพระเอกชาวอเมริกันพร้อมกองทัพและวิทยาการทางการทหารอเมริกัน ร่วมกันต้านภัยร้ายนอกโลก ปกป้องมาตุภูมิกันสุดชีวิตราวกับว่าเป็นอเมริกันหุ่น (คู่กับอเมริกันชน)

เรื่องทำนองนี้ มันก็คล้ายๆ กับเรื่องโลกสลายหรือเอเลี่ยนบุกโลกแนวอื่นๆ นั่นแหละครับ กล่าวคือเป็นเรื่องที่สร้างภาพให้สหรัฐอเมริกาต่อสู้กับเหล่าร้ายในนามของโลก ในฐานะประเทศที่ถึงพร้อมด้วยวิทยาการ ซึ่งเอาเข้าจริงแล้ว การมียุทโธปกรณ์เพียบพร้อมขนาดนี้ก็ไม่ต่างกับฝ่ายร้ายตรงที่มีขุมกำลังและแสนยานุภาพทางการทหาร แต่ด้วยการให้ภาพและจินตนาการศัตรูนอกโลกขึ้นมา พร้อมๆ กับการให้ภาพของการปกป้องมาตุภูมิ เลยทำให้สหรัฐอเมริกากลายเป็นฝ่ายดี รับหน้าที่ผู้ปกป้องโลก เป็นฮีโร่อยู่เสมอ

ทั้งที่เอาเข้าจริง สหรัฐอเมริกาอาจทำตัวเป็นดีเซปติคอนส์ ใช้แสนยานุภาพเข้าถล่มและช่วงชิงพลังงาน จุดสงครามในมาตุภูมิของผู้อื่นอยู่ก็เป็นได้

หมายเหตุ:
สหภาพโซเวียตส่งดาวเทียมสปุตนิกไปโคจรนอกโลกเมื่อปี 1957 ส่วนสหรัฐอเมริกาตั้งองค์การนาซาเมื่อปี 1958 และส่งโครงการอพอลโลไปถึงดวงจันทร์ได้เมื่อปี 1969