เดือนที่นั่งมองดวงจันทร์ที่ส่องสว่างท่ามกลางหมู่เมฆยามราตรีและฟังเสียงน้ำจากฝักบัวตะกั่วที่ไหลกระทบร่างกายของชายหนุ่มที่เขาหันหลังให้ ค่อย ๆ เบนหน้าหันไปเหลือบมอง.. สักแวบหนึ่งคงไม่เป็นไร

สิ่งที่เขาเห็นคือแผ่นหลังของชายหนุ่มที่นั่งอยู่บนตั่งเตี้ย หยาดน้ำจากฝักบัวที่ไขเปิดหล่นกระทบผิวเนื้อ ทั้งหลัง ไหล่ และท่อนแขนที่ยกขึ้นเสยผมที่เปียกชุ่มด้วยน้ำที่หยดไหลลงมาตามร่างกายจนถึงผ้านุ่งที่เปียกจนแนบเนื้อ แสงตะเกียงและแสงจันทร์เบื้องบนฉายจับผิวพรรณนวลสะขาดที่พราวด้วยหยดน้ำ

ในเวลานั้น เดือนรู้สึกเหมือนลมหายใจของตนเองสะดุดหยุดลงชั่วขณะกับภาพของคนตรงหน้า

แต่ไหนแต่ไร เมฆไม่ใช่คนตัวใหญ่ล่ำสันแบบทหาร ทว่ารูปร่างสูงโปร่งประเปรียวสมส่วนเหมือนตัวพระในบทละครหรือกลอนนิทานที่เดือนเคยอ่านผ่านตามา ถึงอย่างนั้น คนเอวบางร่างน้อยเหมือนนายละครที่มีบางคนกระเซ้าก็แข็งแรงกว่าที่ใครคิดมากนัก เดือนรู้ดี และยังจดจำคราวที่เมฆเคยอุ้มเดือนจากพื้นขึ้นขี่คอในคราวที่พากันไปชมงานมหรสพในวัดประยุรวงศาวาทได้อย่างไม่ยากเย็น บนไหล่ของเมฆมีแต่ความมั่นคง แม้ในยามที่อีกฝ่ายกำลังหัวเราะเสียงกังวาน และในเวลานี้ หลังและไหล่ของชายหนุ่มที่เคยอุ้มเดือนตัวน้อยไว้นั้นก็ยังคงแข็งแกร่งเหมือนเดิม หรือยิ่งกว่าเมื่อต้องแบกรับภาระหนักในหน้าที่การงานกับครอบครัวของตนเองเพิ่มขึ้น 

แผ่นหลังของเมฆเป็นแผ่นหลังของคนที่แบกรับหลายสิ่งหลายอย่างไว้เพื่อคนอื่น และเป็นแผ่นหลังที่เดือนอยากเข้าไปสอดสองแขนเข้าไปโอบกอดเอาไว้โดยที่อีกฝ่ายไม่ต้องเอื้อมคว้าหาเขาก่อน และกระซิบบอกว่า เขาพร้อมจะแบ่งแบกสิ่งที่อีกฝ่ายรับไว้ให้ผ่อนเบาลงมาเท่าที่จะทำได้ อยากช่วยทั้งที่ยังไม่แน่ใจนักว่าจะช่วยอย่างไร

“เดือน”

เสียงเรียกของเมฆที่หันมาหาโดยที่เดือนไม่ทันตั้งตัวทำให้ เขาสะดุ้งเฮือก 

“พ่อเดือนได้ยินเสียงอะไรแปลก ๆ ที่ด้านล่างนั่นไหม” 

คำถามของเมฆที่หมุดปิดฝักบัว ลุกขึ้นยืน แล้วเดินตรงเข้ามาหาทำให้เด็กหนุ่มลืมอาการสะดุ้งที่เกิดขึ้นเมื่อครู่ของตนเองไปทันที และพยายามเงี่ยหูฟังเสียงที่อีกฝ่ายพูดถึง 

เมฆไม่ได้หูฝาด เพราะท่ามกลางเสียงแมลงและนกกลางคืนมีเสียงหนึ่งที่แม้แผ่วเบาจนเกือบจับไม่ได้ก็ยังเป็นเสียงแปลกปลอมที่สามารถจับสังเกตได้ถ้าฟังให้ดี

เสียงนั้นเป็นจังหวะคล้ายเสียงฝีเท้าที่ก้าวย่างช้า ๆ อย่างระแวดระวัง 

ระแวดระวังจนไม่เป็นธรรมชาติ

เดือนหันไปสบตากับเมฆเป็นเชิงถาม ฝ่ายหลังส่ายหน้าช้า ๆ และใช้แขนกันเขาให้ถอยไปอยู่ด้านหลัง ในขณะที่ตนเองสืบเท้าไปข้างหน้า ชะเง้อเงี่ยหูฟังพลางมองไปตามทิศทางที่ได้ยินเสียง ซึ่งน่าจะใกล้กับบริเวณเรือนคนใช้เดิมที่เดี๋ยวนี้ใช้เป็นที่พักของพวกพะทำมะรงหรือผู้คุมนักโทษ โดยมีตะรางที่ใช้ขังนักโทษอยู่ใต้ถุนเรือน แต่ดูเหมือนว่าจะไม่มีใครที่อยู่ทางนั้นมีหรือรับรู้ความเคลื่อนไหวอะไรเลยแม้แต่น้อย 

เมฆวางตะเกียงลงบนตั่งข้างที่อาบน้ำ รับผ้าแห้งจากเดือนมาพันทับแล้วผลัดเอาผ้าเปียกออก และนุ่งผ้าผืนใหม่ขึ้นโจงอย่างคล่องแคล่วและรวดเร็ว ก่อนหยิบเอาตะเกียงขึ้นมาถือไว้ 

“ให้กระผมไปด้วย เกิดอะไรขึ้นจะได้ช่วยกันได้” เดือนบอก คนอายุมากกว่านิ่งคิดอยู่ครู่หนึ่งก็พยักหน้า 

แต่แล้วเสียงหนึ่งที่ดังขึ้นเหมือนคนสะดุดล้มก็ทำให้ชายหนุ่มต่างวัยต่างชะงัก 

“นั่นใคร”

เมฆร้องถามออกไป

มีความเงียบเกิดขึ้นชั่วอึดใจ ก่อนแสงไฟจากบนเรือนพักของผู้คุมจะสว่างขึ้น

“กระผมเองขอรับ” คำตอบนั้นดังขึ้นมาจากด้านใต้ของเรือน “ขำเองขอรับ” 

ขำเป็นหนึ่งในผู้คุมที่อาศัยอยู่ในบริเวณเรือนพักในเขตบ้านของพระยาสุจริตวินิจฉัย เป็นผู้คุมที่อายุน้อยที่สุดในหมู่ผู้คุมที่ทำงานอยู่ ชายหนุ่มไม่ได้เกิดในพระนคร เป็นคนนครสวรรค์ที่ติดตามญาติผู้พี่มารับราชการ

“ลงเรือนมาค่ำมืด ทำไมจึงไม่ถือไต้หรือเอาตะเกียงลงมาด้วย” 

“กระผมปวดท้องกะทันหัน เลยลุกออกมา ที่ไม่ได้จุดไฟเพราะกลัวทำเสียงดังให้คนอื่นสะดุ้งตื่นขอรับ” เสียงชายหนุ่มตะกุกตะกัก “กราบขออภัยคุณเมฆด้วยขอรับ” 

มีบางอย่างที่ฟังแล้วไม่สมเหตุสมผลเท่าใดนัก เดือนฟังแล้วหันไปมองเมฆที่ยืนบนชานเรือนมองลงไปยังชายหนุ่มที่ยืนอยู่เบื้องล่าง แสงไฟจากไต้ที่นายมั่น หัวหน้าพะทำมะรงจุดขึ้นส่องจับร่าง แต่เงาที่เกิดขึ้นทำให้มองเห็นสีหน้าของคนที่ต้องสงสัยว่าเป็นเจ้าของเสียงแปลกปลอมนั้น

“เอาเถิด ไม่มีอะไรแล้วก็ไปนอน” เมฆว่า “วันหลังจุด ไฟจุดตะเกียงลงมาด้วย เจองูเงี้ยวหรือตะขาบกัดก็จะเจ็บตัวอย่างไม่ควรที่” 

ไม่มีคำใดของชายหนุ่มที่เป็นการกล่าวหาปรักปรำว่าขำทำผิด แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าผู้พูดจะเชื่อ

เดือนสบตากับเมฆ ฝ่ายหลังสบตาตอบกลับมา