author: fyodor dostoyevsky

translator: ศ. ศุภศิลป์

the dream of a ridiculous man มีแปลไทยทั้งหมด 3 สำนวน เวอร์ชั่นนี้จะมีบทนำประมาณครึ่งเล่ม อีกครึ่งเล่มเป็นตัวบท บทนำเล่าประวัติของดอสโตเยฟสกีและวิเคราะห์แนวคิดที่แฝงอยู่ในนิยายเรื่องต่างๆ ของเขา ซึ่งมีประโยชน์มากสำหรับคนที่ไม่เคยรู้จักดอสโตเยฟกีมาก่อน (เช่นเราเป็นต้น)

ความฝันของคนไร้สาระเป็นเรื่องสั้นขนาดยาวที่อ่านง่ายกว่าที่คิด แต่อ่านจบแล้วรู้สึกสตันไปพักใหญ่กับความจีเนียสของดอสโตเยฟสกีที่เขียนเรื่องสเกลใหญ่และสำรวจจิตใจมนุษย์ได้ละเอียดลออขนาดนี้ได้โดยใช้หน้ากระดาษเพียง 50 หน้า

เรื่องเล่าถึงชายที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นคนไร้สาระ แต่เขาไม่เคยโกรธเคืองผู้ที่กล่าวหาเขาเช่นนั้น เพราะเขาได้เรียนรู้ถึงสัจธรรมข้อหนึ่งผ่านความฝันในคืนที่เขาคิดฆ่าตัวตาย

*ย่อหน้านี้มีสปอย* ในความฝัน เขาฆ่าตัวตายและถูกพาตัวไปยังโลกใบหนึ่งที่หน้าตาเหมือนโลกใบเดิมทุกประการ เว้นแต่ว่าคนที่อยู่บนโลกใบนั้นมีจิตใจซื่อตรง ไม่โกหกหลอกหลวงกัน ไม่มีการแบ่งแยกพรรคพวก เป็นโลกที่มีแต่ความสุขสงบ พูดง่ายๆ ก็คือยูโทเปียหรือสวนสวรรค์เอเดนนั่นเอง

แต่แล้วเขากลับยุยงให้คนบนโลกนั้นโกหกหลอกลวง สร้างความสุขทางกาย นำไปสู่ความชั่วร้ายต่างๆ นานา แล้วอดีตยูโทเปียก็กลายเป็นเหมือนกับโลกมนุษย์ที่เขาจากมา คนบนโลกนั้นคิดค้นหลักการวิทยาศาสตร์เพื่อเข้าถึงสัจธรรมที่ตนหลงลืมไป คนแบ่งฝักฝ่าย เข่นฆ่ากันอย่างไร้ความเมตตา หลักมนุษยธรรมจึงถูกสร้างขึ้นหวังให้คนมีเมตตาต่อกัน และเมื่อคนกระทำความผิดมากขึ้น หลักความยุติธรรมก็ถูกสร้างขึ้นเพื่อควบคุมคนให้อยู่ใต้กฎระเบียบ *จบสปอย*

เมสเสจหลักของเรื่องสั้นขนาดยาวเรื่องนี้คือ มนุษย์ทุกคนต้องการมีความสุข แต่เรากลับเดินทางอ้อมด้วยการสร้างหลักการมากมายขึ้นมาด้วยเหตุและผล ไม่ว่าจะเป็นหลักภราดรภาพ มนุษยธรรม หลักกฎหมายและความยุติธรรมต่างๆ โดยหวังว่าหลักการเหล่านั้นจะนำพาให้มนุษย์อยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข

แต่ถ้าเราลองมองไปรอบๆ แล้วถามตัวเองดูว่ามนุษย์ทุกวันนี้มีความสุขรึเปล่า ก็ not really มั้ย? โอเคชีวิตเราอาจจะดูเหมือนสะดวกสบายขึ้น แต่ก็ยังมีคนจำนวนมากยากจน ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน เกิดสงครามไปทั่ว ปัญหาพวกนี้ไม่เคยหมดไปจากโลกจริงๆ เรากำลังเดินบนเส้นทางที่เดินมาเนิ่นนานไม่ถึงสักที ทำไมมองดูเส้นทางเหมือนยาวออกไป (อะ ทำนองมา)

ดอสโตเยฟสกีเสนอทรรศนะที่ว่าในความเป็นจริงแล้วหลักการส่วนใหญ่ที่เราคิดขึ้นมานั้นล้มเหลว โลกทุกวันนี้จึงเต็มไปด้วยความขัดแย้ง มนุษย์ตกอยู่ในความทุกข์ยาก สัจธรรมเพียงข้อเดียวเท่านั้นที่จะนำพามนุษย์ไปสู่ความสุขได้คือ ใช้หัวใจรักผู้อื่นให้เท่ากับที่รักตนเอง ซึ่งเขาเชื่อว่านี่คือเนื้อแท้ของมนุษย์ที่เราทุกคนหลงลืมไป

เพราะมีความรักให้ผู้อื่นเหมือนที่รักตนเอง คนไร้สาระจึงไม่ถือโทษโกรธใครก็ตามที่กล่าวหาเขา และเพราะเชื่อมั่นในสัจธรรมที่มนุษย์หลงลืมไปแล้วนี่เอง ที่ทำให้เขาถูกกล่าวหาว่าเป็นคนไร้สาระ