ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วมฯ By มนฤทัย ไชยวิเศษ - รีวิวเว้ย (3)

รีวิวเว้ย (1385) เรื่องของการขับถ่ายดูจะเป็นเรื่องสำคัญที่ยากจะปฏิเสธ เพราะในทางปฏิบัติแล้วเมื่อถึงเวลาที่ข้าศึกประชิดหน้าด่านไม่ว่าในเวลานั้นเรากำลังทำอะไรอยู่ แน่นอนว่าเรา ๆ ท่าน ๆ ยินดีที่จะสละละวางสิ่งที่กำลังทำตรงหน้าและวิ่งหน้าตั้งเข้าห้อง "สุขา" เพื่อปฏิบัติภาระกิจที่ให้ผลลัพธ์ในตอนท้ายดังชื่อของห้องที่เราหน้าตั้งวิ่งเข้าใจ อาจจะมีหลายคนเถียงว่าไม่จริงเขาไม่ได้ให้ความสำคัญกับสิ่งนั้นเท่ากับสิ่งที่กำลังทำตรงหน้า (ถ้าใครตอบแบบนี่ภาวนาขออย่างให้ราดน่อง) อันที่จริงแล้วเรื่องของ "สุขา" หรือขยับให้ไกลไปกว่านั้นอีดนิดเดียวอย่างเรื่องของ "ปฏิกูล" เป็นสิ่งที่ถูกให้ความสำคัญเสมอมาหากแต่คนกลับละเลยที่จะพูดถึงมัน ทั้งที่พัฒนาการในหลายประการของโลกและของรัฐไทยก็เริ่มต้นขึ้นจากความพยายามในการแก้ไขปัญหาเรื่องของปฏิกูลมูลฝอยแทบทั้งสิ้น อย่างกรณีของสยามในการตั้ง "สุขาภิบาลกรุงเทพฯ" และ "สุขาภิบาลท่าฉลอม" ต่างก็เป็นผลสืบเนื่องโดยตรงมาจากเรื่องของการจัดการความสะอาดของพื้นที่ การจัดการปฏิกูลมูลฝอยต่าง ๆ กระทั่งในปัจจุบันหน้าที่หลักขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของรัฐไทยก็ยังให้ความสำคัญยิ่งกับเรื่องของการจัดการปฏิกูลมูลฝอย ที่อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาหากแต่หัวใจสำคัญก็ยังผูกโนงอยู่เรื่องเรื่องของการจัดการอนามัยและความสะอาดของเมืองหรือชุมชน เมื่อเป็นเช่นนั้นการย้อนกลับไปทำความเข้าใจในเรื่องของ "ปฏิกูล" จึงเป็นหนึ่งสิ่งที่สำคัญและจำเป็น
หนังสือ : ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย
โดย : มนฤทัย ไชยวิเศษ
จำนวน : 432 หน้า
.
"ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 โดยก่อนหน้านี้หนังสือเล่มนี้เคยถูกตีพิมพ์มาแล้วครั้งหนึ่งในช่วง พ.ศ. 2545 แน่นอนว่าในช่วงเวลาดังกล่าว โลกวิชาการในภาษาไทยอาจจะยังคงงุนงงที่อยู่มาวันหนึ่งมีนักศึกษาปริญญาโทลุกขึ้นมาศึกษาเรื่อง ขี้ ส้วม และสุขภัณฑ์ ที่นอกจากเรื่องที่ศึกษาและจินตภาพที่ตามมาพร้อมรูป สีและกลิ่น จะสร้างความประหวั่นพรั่นพรึง ให้กับใครหลายคนแล้ว หากย้อนกลับไปในช่วงต้น พ.ศ. 2540 การทำเรื่อง ขี้ ส้วมและสุขภัณฑ์ในวงการวิชาประวัติศาสตรและสังคมศาสตร์ของประเทศนี้คงแปลกประหลาดไม่น้อย (ดังที่ผู้เขียนกล่าวไว้ในคำนำ)
.
หากแต่เมื่ออ่าน "ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" ในยุคปัจจุบัน (พ.ศ. 2566) การได้นั่งลงอ่านเรื่อง ขี้ ส้วม สุขภัณฑ์ ในมิติของความสัมพันธ์ของพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ และการศึกษาประวัติศาสตร์ของความทันสมัยจึงไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดใจ หากแต่กลับเป็นเรื่องน่าสนใจและชวนติดตามเสียด้วยซ้ำ ที่ถ้าใครเกิดในช่วงก่อน พ.ศ. 2540 เราน่าจะมีโอกาสได้เห็นและได้ใช้งานสุขภัณฑ์ที่ผ่านพัฒนาการทางประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน กระทั่งถึงยุคสมัยของสุขภัณฑ์ไฟฟ้าที่ล้ำหน้าจนคนในอดีตยากจะจินตนาการณ์ (เพราะโดยปกติแล้วเรื่องขี้ ก็ไม่ค่อยมีใครอยากเอามาเป็นบทสนทนาอยู่แล้ว)
.
โดยเนื้อหาของ "ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" ได้นำเสนอมุมมองที่น่าสนใจในเรื่องของพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของส้วมใน 3 ช่วงเวลาสำคัญของงานศึกษาชิ้นนี้ อันได้แก่ ส้วมก่อน พ.ศ. 2440, ส้วมในช่วง 2440-2490 และ ส้มในสมัยคาบเกี่ยวกับสงครามเย็น 2500-2540 ซึ่งเนื้อหาของ "ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" แบ่งเป็นดังนี้
.
บทนำ แนวคิดเรื่องส้วมและสุขภัณฑ์ ในบริบทการศึกษาประวัติศาสตร์สิ่งใหม่
.
ส้วมในสังคมเดิม (ก่อนทศวรรษ 2440)
.
ส้วมในสังคมยุคศิวิไลซ์แบบฝรั่ง (ทศวรรษ 2440-2490)
.
ส้วมในยุคมาตรฐานชีวิตแบบอเมริกัน (ทศวรรษ 2500-2540)
.
สรุป
.
ความสนุกประการหนึ่งของ "ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" คือการเปิดเผยโลกที่เราเองไม่อาจจะคาดคิดทั้งที่กิจกรรมที่บอกเล่าอยู่ในหนังสือเป็นสิ่งที่เกี่ยวพันกับเราทุกคนในทุกวัน (บางคนก็ 2-3 วัน) ที่เราละเลยและมองข้ามถึงความน่าตื่นตาตื่นใจที่นอกจากจะได้ความ "สุขา" แล้วเมื่ออ่าน "ประวัติศาสตร์สังคมว่าด้วยส้วม และเครื่องสุขภัณฑ์ในประเทศไทย" เรายังได้เข้าใจถึงพัฒนาการ ความสำคัญและความสัมพันธ์กับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ในแต่ละช่วงเวลาอีกด้วย ซึ่งน่าสนใจว่าหากผู้เขียนมีการเขียนเพิ่มเติ่มในเรื่องของส้วมหลัง พ.ศ. 2540 กระทั่งถึงปัจจุบัน (2566) ไม่แน่ว่าเราอาจจะได้เห็นบทสนทนาที่น่าตื่นตาตื่นใจในทางประวัติศาสตร์ของช่วงเวลาดังกล่าว (2540-2566) เพราะช่วงที่ผ่านมาหลายครั้งหลายหนเราก็ยากที่จะหาเหตุผลมาสนับสนุนปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคมแห่งนี้

เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น