เมื่อพูดถึงเรื่องเล่าเก่าก่อน โบราณบานบุรี เราก็มักจะยกให้ว่าเป็นเรื่องตั้งแต่ปีมะโว้ ไม่ก็เป็นเรื่องตั้งแต่สมัยพระเจ้าเหา (บ้างติดตลกถึงขั้นว่า เก่าตั้งแต่สมัยพระเจ้าเหามีสามหำ 55555)

พระเจ้าเหา

เรื่องพระเจ้าเหาเนี่ย ยังไม่ได้ข้อสรุปกันชัดเจนเสียทีว่ามาจากไหน แต่ที่ดูจะเป็นไปได้ที่สุด น่าจะมาจากชื่ออาคารหลังหนึ่งในพระนารายณ์ราชนิเวศ ที่เมืองลพบุรี โดยอาคารนั้นชื่อว่า "ตึกพระเจ้าเหา" (รูปประกอบไม่มี ไปเซิร์ชกูเกิ้ลเองละกัน สัญญาว่าไปลพบุรีครั้งถัดไปจะถ่ายมาแปะบทความให้ได้)

ทำไมต้องสมัยพระเจ้าเหา? อันนี้ไม่รู้ บางทีอาจเป็นเพราะดูเก่าหรือเปล่า แต่ถ้าเป็นตึกพระเจ้าเหา ซึ่งสร้างสมัยพระนารายณ์มหาราช ล่ะก็ ก็ยังไม่เก่านะ นั่นมันก็ปลายอยุธยาแล้ว ราชวงศ์ปราสาททองแล้ว

ปีมะโว้ คืออะไร?

คำว่า มะโว้ [má.wóː] นั้น กาญจนาคพันธุ์ ให้คำอธิบายไว้ในหนังสือ "สำนวนไทย" ว่า ปีมะโว้ เป็นสำนวนหมายความว่า เป็นเวลานานนักหนามาแล้ว โดยคำ "มะโว้" มุ่งถึงเมืองละโว้ราชธานีเดิม อันเป็นเมืองราชธานีเก่าก่อนจะสร้างกรุงศรีอยุธยา นอกจากนี้ ปีของไทยมีคำ "มะ" นำหน้าอยู่ 4 ปี คือ มะโรง มะเส็ง มะเมีย และมะแม ซึ่งเมื่อต้องการจะพูดว่านานนักหนาหลายปีมาแล้วตั้งแต่สมัยเมืองละโว้ จึงเอาคำว่า "มะ" มาใช้รวมกับชื่อเมืองละโว้เป็นคำว่า "ปีมะโว้"

ปีมะโว้ คือปีไหน?

เอาล่ะ เรารู้ว่าปีมะโว้คือเก่าสมัยเมืองละโว้ราชธานีเดิม ซึ่งเก่ากว่าพระเจ้าเหาเป็นร้อยปีแน่นอน แต่ว่า มันเก่าแก่แค่ไหนกัน? เราไม่ใคร่ได้มีข้อมูลชัดเจนในตำราเรียนกระแสหลัก ที่ชี้ชัดกันเลยนะ ว่าอาณาจักรละโว้ สถาปนาเมื่อใด แต่ในบันทึกในตำนานซึ่งเล่าและเขียนกันต่อๆมา กล่าวว่า พระยากาฬวรรณดิษ (บ้างเขียน กากวรรณดิษ) เป็นผู้สถาปนาเมืองละโว้ แล้วจึงสถาปนาปีจุลศักราชขึ้นมาใช้ เพื่อให้เป็นการเริ่มนับหนึ่งใหม่ กับอาณาจักรใหม่

ถ้าตามหลักฐานที่ปัจจุบันเชื่อถือกัน เชื่อว่าปฏิทินจุลศักราชเนี่ย อาจจะเป็นปฎิทินพม่า คิดค้นกันมาตั้งแต่สมัยปยู แล้วสุโขทัย ละโว้ ฯลฯ จึงรับมาอีกทีหนึ่ง ก็ดูมีเหตุมีผลเช่นกัน

แต่ไม่ว่าละโว้จะคิดเอง หรือรับสืบทอดมาจากนครรัฐปยู ก็ตาม ที่แน่ๆ พุทธศักราช 1182 จะตรงกับจุลศักราช 1 (คริสตศักราช 639) ซึ่งปีนั้นเองที่ถูกนับเป็น "ปีมะโว้"

ปล.

• พ.ศ. 1182 หรือ จุลศัักราฃ 1 เอกศก เป็นปี "กุน" ไม่ใช่ปีมะ ทั้ง 4 มะ แต่อย่างใด
• ถ้านับตามคาบปีของปฏิทินจุลศักราชนี้ ปีชวด จะนับเป็นนักษัตรที่ 2 (เพราะเอกศกของคาบแรกเป็นปีกุน) โดย ชวด ฉลู ขาล นี้รับมาจากปีนักษัตรจีน ซึ่งนับเริ่มที่ ปีชวด เป็นปีแรก
  

-จบดีกว่า-
(ตั้งใจจะเขียนให้ทัน 1 มิ.ย. แต่ก็ไม่ทัน 555)