ช่วงนี้หยุดอยู่บ้านกันหลาย ๆ คนคงนั่งดูหนังอยู่ที่บ้านใช่ไหมคะ แน่นอนว่าเวลาเลือกดูหนังสักเรื่องก็คงจะเลือกจากแนวของหนัง (genre) เนื้อเรื่อง นักแสดง รางวัล หรือไม่ก็ชื่อเรื่องใช่ไหมคะ ชื่อเรื่องเรียกได้ว่าเป็นด่านแรกที่จะทำให้เราเลือกดูหรือไม่ดูเลยก็ได้

แล้วเคยลองสังเกตกันรึเปล่าว่าเมื่อแปลออกมาเป็นภาษาไทยแล้วแตกต่างกับต้นฉบับมากน้อยแค่ไหน?

ช่ายย วันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่องการแปลงชื่อภาพยนตร์จากต้นฉบับเป็นภาษาญี่ปุ่นกันค่ะ

นี่มันเรื่องอะไรกัน!!?!

เอาล่ะ ชื่อต่อไปนี้คือชื่อของหนังเรื่องอะไร ลองทายกันดูนะคะ ช่องกลางเป็นคำแปลสำหรับคนที่อ่านญี่ปุ่นไม่ได้ ส่วนเฉลยคลุมดำด้านขวาเลยค่ะ

アナと雪の女王　　　　　　(อานากับราชินีหิมะ)　　　Frozen

ゼロ・グラビテ　　　　　　(Zero Gravity)　　　　　Gravity

インサイド・ヘッド　　　　(Inside Head)　　　　　Inside Out

バッド・ジーニアス〜危険な天才たち〜(Bad Genius〜เหล่าอัจฉริยะอันตราย〜)　ฉลาดเกมโกง

君の名前で僕を呼んで　　　(เรียกผมด้วยชื่อของคุณ)　Call Me By Your Name

ワイルド・スピード　　　　(Wild Speed)　　　　　Fast & Furious

死霊館　　　　　　　　　　(เรือนผีสิง)　　　　　　The Conjuring

グランド・イリュージョン　(Grand Illusion)  　　　Now You See Me

เป็นไงบ้าง พอจะเดากันได้ไหมเอ่ย บางเรื่องยังมีเค้าโครงเดิม แต่บางเรื่องก็แตกต่างไปจากชื่อต้นฉบับอย่างสิ้นเชิงจนเดาไม่ออกเลยนะคะ55555 

ชื่อที่ถูกแปลงมาเป็นภาษาญี่ปุ่นแล้วเขามีคำเรียกเฉพาะด้วย เรียกว่า 邦題 ほうだい โฮได ค่ะ

邦題 (n.)

ชื่อภาษาญี่ปุ่นของผลงานที่แปลงมาจากภาษาต่างประเทศ ผลงานอย่างเช่น ภาพยนตร์ งานเขียน เพลง เป็นต้น

แล้ว 邦題 นี่เขามีหลักเกณฑ์อะไรในการตั้งบ้าง?

เกณฑ์หลัก ๆ เลยก็คือให้คนญี่ปุ่นเข้าใจง่ายขึ้นว่าหนังเรื่องนี้เกี่ยวกับอะไรค่ะ ซึ่งเมื่อเข้าใจแล้วก็จะอยากดู อยากดูก็จะได้เงิน = การตลาดอย่างหนึ่งนั่นเองงง ดังนั้นเลยนิยมแปลชื่อเรื่องเป็นภาษาญี่ปุ่นหรือใส่ Sub-Title (ชื่อเรื่องรอง) ด้วยค่ะ เพราะบางทีถ้าใช้ตัวคาตาคานะคงชื่อเรื่องเดิมไว้ จะทำให้ไม่เก็ท Message ของชื่อเรื่องและไม่เข้าใจว่าหนังเกี่ยวกับอะไรค่ะ

หลังจากหาข้อมูล เราลองแบ่งประเภทคร่าว ๆ ไว้ มาดูกันดีกว่าว่ามีประเภทไหนบ้าง

ทับศัพท์ชื่อเรื่องเดิมไว้ด้วยคาตาคานะ (+เติม Sub-Title สักหน่อย)

ถ้าลองดูลิสต์ชื่อหนังในช่วงหลัง ๆ อย่างปี 2018-2019 จะพบว่า ชื่อหนังประเภทนี้ค่อนข้างเยอะทีเดียวเลยค่ะ อาจเป็นเพราะจะได้คงความ Original เอาไว้ หรืออีกเหตุผลหนึ่งเราคิดว่า เป็นเพราะช่วงหลัง ๆ มีหนังที่ชื่อเรื่องเป็นชื่อของตัวเอก หรือชื่อเฉพาะที่ไม่สามารถแปลได้ จึงต้องคงชื่อเดิมเอาไว้และใส่ Sub-Title ให้เข้าใจว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไรแทนค่ะ

ตัวอย่างของชื่อหนังประเภทนี้ เช่น

• アベンジャーズ／エンドゲーム → Avengers: Endgame
  
• メン・イン・ブラック：インターナショナル → MIB: International
  
• シェイプ・オブ・ウォーター → The Shape of Water
  
• ワンス・アポン・ア・タイム・イン・ハリウッド → Once Upon a Time in Hollywood
  
• ジュラシックワールド／炎の王国 → Jurassic World: อาณาจักรแห่งเปลวเพลิง (ต้นฉบับซ Fallen Kingdom)
  
• パラサイト　半地下の家族 → Parasite -ครอบครัวกึ่งใต้ดิน-
  
• イミテーション・ゲーム/エニグマと天才数学者の秘密 → The Imitation Game -อีนิกม่าและความลับของนักคณิตศาสตร์อัจฉริยะ-

เรื่อง Parasite จะเห็นว่ามีการเพิ่ม Sub-Title เข้าไปให้เห็นภาพมากขึ้นว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร จะว่าไปก็คล้าย ๆ กับชื่อภาษาไทย “ชนชั้นปรสิต” 

แปลชื่อเป็นภาษาญี่ปุ่น แต่ความหมายเดิม

ชื่อเรื่องต้นฉบับอาจมีความสมบูรณ์ในตัวอยู่แล้ว เมื่อแปลเป็นภาษาญี่ปุ่นก็เข้าใจได้และได้ใจความ

ตัวอย่างเช่น

• 君の名前で僕を呼んで (เรียกผมด้วยชื่อของคุณ) → Call Me By Your Name
  
• オリエント急行殺人事件 (คดีฆาตกรรมรถไฟด่วนโอเรียนท์) → Murder on the Orient Express
  
• 美女と野獣 (โฉมงามกับอสูร) → Beauty and The Beast
  
• ドラゴン・タトゥーの女 (หญิงสาวรอยสักมังกร) → The Girl with the Dragon Tattoo
  
• 天使と悪魔 (เทวากับซาตาน) → Angels & Demons

เรื่อง Call Me By Your Name ได้รับคำชมจากแฟนหนังว่าสามารถแปลชื่อออกมาได้สวยงามด้วยค่ะ เพราะมีการใช้คำสรรพนาม 君の คิมิโนะ (ของเธอ) แทนคำว่า Your  และใช้ 僕 โบคุ (ผม) แทนคำว่า Me ถือว่าแปลได้เหมาะสมและดัดแปลงให้เข้ากับวัฒนธรรมญี่ปุ่นที่มีคำสรรพนามได้ดีเลยทีเดียว

แอบเปลี่ยนนิดหน่อย แต่ยังใกล้เคียงเดิม

กรณีนี้ก็พบได้บ่อยเหมือนกันค่ะ เพราะการแปลออกมาตรง ๆ จากต้นฉบับอาจทำให้เข้าใจยาก หรือมีจุดที่เป็นปัญหา จึงได้ดัดแปลงบางส่วนเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น

พอจะเดาได้ไหมคะว่าเป็นเรื่องอะไรบ้าง

• モンスターホテル (Monster Hotel) → Hotel Transylvania
  
• ファンタスティック・ビーストと魔法使いの旅 (สัตว์มหัศจรรย์กับการเดินทางของผู้ใช้เวทย์) → Fantastic Beasts and Where to Find Them
  
• ファンタスティック・ビーストと黒い魔法使いの誕生 (สัตว์มหัศจรรย์กับการกำเนิดผู้ใช้เวทย์สีดำ) → Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald
  
• はじまりのうた (เพลงแห่งการเริ่มต้น) → Begin Again
  
• 博士と彼女のセオリー (ทฤษฏีของศาสตราจารย์และเธอ) → The Theory of Everything
  

เรื่อง Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald หากจะคงชื่อ Grindelwald เอาไว้แล้วเขียนเป็นภาษาญี่ปุ่นจะได้ グリンデルバルド ทั้งยาวและอ่านยาก แถมถ้าใครไม่ใช่แฟนพันธุ์แท้ของแฮร์รี่ พอตเตอร์อาจจะไม่เข้าใจว่าหมายถึงอะไร จึงเลือกแปลให้เป็น 黒い魔法使い (ผู้ใช้เวทย์สีดำ) แทนค่ะ

เรื่องนี้เราได้ไปดูตอนอยู่ญี่ปุ่น ชื่อตัวละครพอเขียนเป็นคาตาคานะแล้วอ่านยากจริง ๆ ค่ะ กว่าจะอ่านกุ-ริน-เด-หรุ-บา-หรุ-โดะเสร็จ เอาเข้าจริงอ่านแค่ กุ-ริน ซับก็เปลี่ยนแล้ว ;;---;; เพราะงั้นคิดว่าคนตั้งทำถูกแล้วที่เปลี่ยนคำไปเลย ฮือ55555

เปลี่ยนชื่อเรื่องขนาดนี้ เรื่องเดียวกันจริงหรอ!?

ด้วยวัฒนธรรมที่แตกต่างกันทำให้หากคงชื่อต้นฉบับไว้อาจทำให้คนญี่ปุ่นไม่เข้าใจได้ รวมถึงบางเรื่องถ้าไม่ใช่แฟนหนังอาจจะไม่เก็ท ดังนั้นจึงต้องเปลี่ยนชื่อให้น่าสนใจเพื่อจูงใจให้คนอยากดูค่ะ ส่วนชื่อญี่ปุ่นที่ตั้งใหม่มีทั้งมาจากเนื้อเรื่องโดยรวมหรือชื่อตัวละคร หลายเรื่องเปลี่ยนจนไม่เหลือเค้าเดิม แทบจะเดาไม่ถูกเลยว่าเป็นชื่อหนังเรื่องไหน5555

ท้าทายขนาดนี้มาลองทายกันดูดีกว่าค่ะ

• メッセージ (Message) → Arrival
  
• 新感染　ファイナル・エクスプレス (การติดเชื้อพันธุ์ใหม่ Final Express) → Train to Busan
  
• プーと大人になった僕 (พูห์และผมที่โตเป็นผู้ใหญ่) → Christopher Robin
  
• 君に読む物語 (เรื่องราวที่อ่านให้เธอฟัง) → The Notebook
  
• オール・ユー・ニード・イズ・キル (All You Need is Kill) → Edge of Tomorrow
  
• 6才のボクが、大人になるまで。 (จนเมื่อผมผู้อายุ 6 ขวบโตเป็นผู้ใหญ่) → Boyhood
  
• シュガー・ラッシュ (Sugar Rush) → Wreck-it-Ralph
  
• 世界一キライなあなたに (ถึงคุณคนที่เกลียดที่สุดในโลก) → Me Before You
  
• エスター (เอสเธอร์) → Orphan
  
• リメンバー・ミー (Remember Me) → Coco
  
• ロスト・バケーション (Lost Vacation) → The Shallows

หลังจากหาข้อมูลมา เราตั้งข้อสังเกตว่าการแปลงชื่อประเภทนี้จะพบบ่อยในหนังแอนิเมชั่นเป็นพิเศษ อาจเป็นเพราะต้องการเจาะตลาดกลุ่มเด็ก ๆ เลยตั้งชื่อให้จำง่าย เข้าใจง่าย สื่อถึงตัวละครหลักโดยตรง อย่างเวลาเราจะเรียกแอนิเมชั่นสักเรื่อง เราก็มักจะแทนด้วยชื่อตัวละครหลัก อย่างเอลซ่า นีโม่ ราพันเซล อยู่บ่อย ๆ

ตัวอย่างชื่อหนังแอนิเมชั่นในภาษาญี่ปุ่น

• アーロと少年 (อัลโลกับเด็กชาย) → The Good Dinosaur

• カールじいさんの空飛ぶ家 (บ้านลอยฟ้าของคุณปู่คาร์ล) → Up

• ヒックとドラゴン (ฮิคและมังกร) → How to Train Your Dragon

• ベイマックス (Baymax) → Big Hero 6

เมื่อดูโดยภาพรวมแล้วจะเห็นว่า ชื่อหนังภาษาญี่ปุ่นจะให้ความสำคัญกับการเข้าใจเนื้อเรื่องเป็นหลัก หากชื่อเรื่องต้นฉบับมีความคลุมเครือ อ่านแล้วเข้าใจยากก็จะเปลี่ยนใหม่ หากเป็นชื่อเฉพาะก็จะคงไว้และเพิ่ม Sub-Title แทน

ดูชื่อเรื่องภาษาญี่ปุ่นแล้ว เราลองเอาบางเรื่องที่กล่าวไปมาเทียบกับชื่อภาษาไทยดูบ้างดีกว่า

　　　Original　　　　　　　　　邦題　　　　　　　　ภาษาไทย

Inside Out	インサイド・ヘッド	มหัศจรรย์อารมณ์อลเวง
Fast & Furious	ワイルド・スピード	เร็ว...แรงทะลุนรก
Now You See Me	グランド・イリュージョン	อาชญากลปล้นโลก
Avengers: Endgame	アベンジャーズ／エンドゲーム	อเวนเจอร์ส: เผด็จศึก
MIB: International	メン・イン・ブラック：インターナショナル	เอ็มไอบี หน่วยจารชนสากลพิทักษ์โลก
The Imitation Game	イミテーション・ゲーム/エニグマと天才数学者の秘密	ถอดรหัสลับอัจฉริยะพลิกโลก
The Girl with the Dragon Tattoo	ドラゴン・タトゥーの女	พยัคฆ์สาวรอยสักมังกร
Begin Again	はじまりのうた	เพราะรัก คือเพลงรัก
Train to Busan	新感染　ファイナル・エクスプレス	ด่วนนรก ซอมบี้คลั่ง
The Notebook	君に読む物語	รักเธอหมดใจ ขีดไว้ให้โลกจารึก
Up	カールじいさんの空飛ぶ家	ปู่ซ่าบ้าพลัง
How to Train Your Dragon	ヒックとドラゴン	อภินิหารไวกิ้งพิชิตมังกร
Coco	リメンバー・ミー	โคโค่ วันอลวน วิญญาณอลเวง

ให้ความรู้สึกที่ต่างกันไปเลยใช่ไหมคะ55555

ชื่อเรื่องภาษาไทย นอกจากจะให้เข้าใจเนื้อเรื่องแล้ว ยังมีการแต่งเติมคำให้มีสีสัน พออ่านแล้วนึกภาพออกว่าเป็นหนังแนวไหน อย่างแอคชั่นก็จะมีการใช้คำ ‘พยัคฆ์’ ‘คลั่ง’ ‘นรก’ ให้รู้สึกถึงความดุเดือด Adrenaline rush สุด ๆ นอกจากนี้ยังมีสัมผัสคล้องจองภายในชื่อ แสดงเทคนิคการเล่นคำแบบไทย ๆ ได้เป็นอย่างดี ถือเป็นจุดเด่นอีกอย่างหนึ่งก็ว่าได้