"เราต้องภูมิใจนะที่เกิดมาเป็นมนุษย์ มนุษย์สูงส่งกว่าสัตว์เป็นไหน ๆ" คำพูดนี้ที่เคยได้ยินจากคนใกล้ตัว ทำให้ผมรู้สึกประหลาดใจ ทำได้แค่เงียบและทำเป็นยอมรับในแนวคิดที่ไม่เคยคิดจะยอมรับจริง ๆ จริงอยู่ที่มนุษย์มีศักยภาพทางสมองที่เฉียบคมและพัฒนาต่อยอดได้อย่างน่าทึ่ง แต่ผมก็ไม่เคยคิดว่าสรรพสัตว์จะต้อยต่ำกว่ามนุษย์ เพราะความสูงส่งและความต้อยต่ำนั้น ผู้ที่กำหนดก็คือมนุษย์เอง "มนุษย์ฉลาดกว่าสัตว์เป็นไหน ๆ" มนุษย์ก็มักหยิบยกข้อดีของตนเพื่อเปรียบเทียบให้ตนสูงกว่าไม่ว่าจะเป็นการสร้างเทคโนโลต่าง ๆ เพื่อความก้าวหน้าในทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นความสดวกสบาย ความรู้ คุณภาพชีวิต หรือแม้กระทั่งความสุข สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ที่มนุษย์สร้างเม่ือมองกี่ครั้งก็ยังน่าทึ่ง แต่หากมองให้ลึกลงไป มนุษย์สร้างสิ่งเหล่านี้เพื่อตอบสนองความรู้สึกอะไรอยู่ หากมันจำเป็นต่อมนุษย์จริง ๆ มนุษย์ก็คงเป็นสิ่งมีชิวิตที่สิ้นเปลือง จะมนุษย์สักกี่คนกันที่จะค้นพบความหมายของชีวิตและมีความสุขกับสิ่งที่มีอยู่ได้ ต่างกับสุนัขที่ยังสามารถกระดิกหางอย่างร่าเริงได้จากการได้รับลูกชิ้นแค่ไม้เดียว สัตว์ต่างมีชีวิตอยู่อย่างเรียบง่ายและไม่ได้ทำลายโลกเหมือนกับมนุษย์ การที่สัตว์ไม่ได้มีมันสมองที่ก้าวไกลอย่างมนุษย์ ก็คงโชคดีที่ไม่ต้องแบกรับความรู้สึกและความกดดันต่าง ๆ เหมือนมนุษย์ "จิตใจของมนุษย์สูงส่งกว่าสัตว์เป็นไหน ๆ" ถ้าหากเรามองเข้าไปให้ลึกถึงระดับจิตใจ เราก็จะพบสิ่งต่างที่มนุษย์อุปโลกน์ขึ้นเพื่อยกระดับจิตใจของเผ่าพันธุ์ตนเอง ไม่ว่าจะเป็นกฎเกณฑ์ มรรยาท ศีลธรรม หรือบทบาทต่าง ๆ ผลของการอุปโลกน์สิ่งเหล่านี้ทำให้มนุษย์เป็นเผ่าพันธุ์ที่มีเอกลักษณ์ทางความคิดสูงมาก ผลที่ตามมาอีกคือการแบกรับหน้าที่และความรู้สึกมากมายกว่าสัตว์ บางครั้งสิ่งเหล่านี้ก็ทำให้มนุษย์บางคนจบชีวิตตนเองลง หากเรามองลงไปให้ลึกกว่าเดิม ลึกจนไปถึงการวิวัฒนาการทางสมองของมนุษย์ เราก็จะพบว่า ความฉลาดของมนุษย์สร้างการอุปโลกน์เหล่านี้ด้วยการต่อยอดทางความรู้สึกและความคิด โดยึดจากตนเองเป็นหลัก และเกิดการคิดแทนผู้อื่นโดยยึดจากความรู้สึกตนเอง เช่น "เรารู้สึกเจ็บหากเราถูกใครซักคนตบ แล้วถ้าเราตบผู้อื่นเขาจะเจ็บเหมือนเรารึเปล่า? ถ้าเป็นอย่างนั้นเราก็อาจไม่ควรทำร้ายใคร" เมื่อมนุษย์คิดแทนผู้อื่นได้ ก็จะเริ่มอุปโลกน์ กฎเกณฑ์ และศีลธรรมต่าง ๆ ขึ้นมาจนได้ เพราะฉะนั้นต่อให้ตัดศีลธรรมของมนุษย์จนหมดสิ้น มนุษย์ก็จะสร้างศีลธรรมขึ้นมาใหม่ได้อยู่ดี นี่คือสิ่งที่มนุษย์ต่างจากสัตว์ แต่หากมองในมุมที่กว้างขึ้น ผู้ที่ตัดสินว่าจิตใจของมนุษย์สูงส่งกว่าสัตว์คนผู้นั้นก็เป็นมนุษย์ ผู้ที่บอกว่าศีลธรรมนั้นทำให้จิตใจสูงส่งก็คือมนุษย์ด้วยกันทั้งนั้น มองอีกด้านหนึ่ง ศีลธรรมและกฎเกณฑ์ต่าง ๆ กำลังริดรอนอิสระของมนุษย์ และกดดันสภาวะทางจิตใจตลอดเวลา มนุษย์มีความรู้สึกผิดได้ง่ายดาย มีความละอายได้ง่ายดาย ความตึงเครียดของมนุษย์ก็ทวีคูณได้ด้วยความคิดของมนุษย์เองเช่นกัน หากถามผมว่ามนุษย์สูงส่งกว่าสัตว์มั้ย ผมคงตอบว่าไม่ มนุษย์แค่แตกต่าง ไม่ได้สูงส่งกว่าใคร แต่อย่างไรก็ตาม ความคิดนี้ก็ยังคงซ่อนอยู่ในใจผมเท่านั้น บางที่ผมอาจจะอุปโลกน์มันขึ้นมาก็ได้