author: อาร์ม ตั้งนิรันดร

เล่มนี้ซื้อมาเพราะอีก 2 อาทิตย์อาจารย์อาร์มจะมาบรรยายในคลาส เลยต้องศึกษาข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับจีนไว้ก่อน

เห็นหน้าปกหนังสือแล้วบางคนอาจเกิดความสงสัยว่าเป็นหนังสืออวยจีนรึเปล่า คำตอบคือไม่ใช่ เรารู้สึกว่านี่เป็นข้อเขียนเกี่ยวกับจีนที่เป็นกลางที่สุดเท่าที่เคยอ่านมาเลย เนื้อหาในหนังสือเล่มนี้คัดมาจากบทความของอาจารย์อาร์มที่ลงในสื่อต่างๆ เน้นเล่าถึงสถานการณ์ต่างๆ แนวทาง นโยบายทางสังคม การเมือง และเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นในจีนแบบกลางๆ ชี้ให้เห็นว่าจีนมาถึงจุดนี้ได้อย่างไร อะไรที่ประสบความสำเร็จ ประเด็นไหนที่ดูแล้วอาจเป็นปัญหา

เนื้อหาแบ่งเป็น 3 พาร์ท ได้แก่ การเมือง เศรษฐกิจ และเทคโนโลยี

พาร์ทนี้จะเล่าถึงประวัติของสีจิ้นผิงและวิธีการใช้อำนาจในทางการเมืองของเขาเป็นหลัก สีจิ้นผิงเป็นประธานาธิบดีรุ่นที่ 5 ของจีน ไม่ได้มาจากค่ายของอดีตประธานาธิบดีเจียงเจ๋อหมินหรืออดีตประธานาธิบดีหูจิ่นเทา ช่วงแรกๆ คนเลยมองว่าสีจิ้นผิงน่าจะมีบทบาทเป็นเพียงตัวประสานระหว่างคน 2 กลุ่มในพรรค แต่กลับกลายเป็นว่าเขาเด็ดขาดกว่านั้นมาก

สีจิ้นผิงดึงอำนาจที่เคยกระจายสู่ท้องถิ่นกลับเข้าสู่ศูนย์กลาง นักวิเคราะห์เชื่อว่าจุดประสงค์ในการรวบอำนาจคือการแก้ไขปัญหาคอรัปชั่น สร้างความมั่นคงทางการเมืองเพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาด้านเศรษฐกิจต่อไป ซึ่งแนวทางนี้ก็มีทั้งเสียงตอบรับในแง่บวกและแง่ลบจากประชาชนชาวจีน

ในพาร์ทนี้ยังเล่าถึงเทคนิคการใช้กองทัพไซเบอร์ในการรักษาอำนาจของรัฐบาล อ่านแล้วก็รู้สึกคุ้นๆ คล้ายๆ ของไทยอยู่เหมือนกัน คนที่เคยสัมผัสกองทัพไซเบอร์จีนอาจจะรู้สึกว่าพวกนี้โพสท์ไม่สร้างสรรค์ เป็นการโพสท์เชียร์รัฐบาลทื่อๆ เถียงฝั่งหัวก้าวหน้าก็ไม่ค่อยจะได้ แต่กลายเป็นว่า practice ของกองทัพไซเบอร์จีนกลับได้ผลดีและมีคนคล้อยตามจำนวนมาก ด้วยเหตุผลเรื่อง cognitive dissonance ที่ว่าคนเราไม่ชอบการถกเถียง ยิ่งถูกเถียงในสิ่งที่ตัวเองเชื่อก็ยิ่งพยายามปกป้องความเชื่อของตัวเอง เพราะฉะนั้นการเปลี่ยนประเด็น โพสท์เชียร์อย่างเดียวเลยได้ผลดีกว่า

รัฐบาลจีนเน้นการพัฒนาเศรษฐกิจมาตั้งแต่ยุคของเติ้งเสี่ยวผิง เนื่องจากมีหลักคิดว่าถ้าพัฒนาระบบเศรษฐกิจให้เป็นเศรษฐกิจสมัยใหม่ได้ การเมืองและสังคมจะพัฒนาตาม

นโยบายด้านเศรษฐกิจของสีจิ้นผิงส่วนหนึ่งก็คือการแก้ไขความผิดพลาดจากรัฐบาลก่อน เนื่องจากรัฐบาลของหูจิ่นเทาดำเนินนโยบายเศรษฐกิจโดยให้ความสำคัญกับการกระตุ้นอุปสงค์ ลงทุนไปกับการสร้างระบบสาธารณูปโภคในประเทศมหาศาล แต่พอเวลาผ่านไปอุปสงค์ก็ลดลงตามเศรษฐกิจโลกที่ชะลอตัว ส่งผลให้เกิดการผลิตส่วนเกิน ระบบสาธารณูปโภคที่สร้างมาไม่ได้เอาไปใช้ประโยชน์อย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย

นโยบายเศรษฐกิจของสีจินผิงจึงเน้นไปที่การจัดการกับอุปทานส่วนเกิน ไม่ว่าจะเป็นการจับคู่อุปทานส่วนเกินกับองค์กรที่มีอุปสงค์ตรงกัน การลงทุนในต่างประเทศ ปรับเปลี่ยนการผลิตให้เน้นคุณภาพมากกว่าปริมาณ ส่งเสริมธุรกิจภาคเอกชนแทนที่จะเน้นการลงทุนจากรัฐบาลเหมือนก่อนหน้านี้

จีนตั้งเป้าหมายเป็นผู้นำโลกด้านเทคโนโลยี AI ถึงด้านบุคลากรจะยังสู้สหรัฐไม่ได้ แต่ข้อได้เปรียบของจีนในขณะนี้คือปริมาณข้อมูลมหาศาล โดยจีนตั้งเป้าจะนำ AI ไปปรับใช้ในทุกวงการ ทั้งในด้านการอุตสาหกรรมผลิต การขาย ตลอดจนกิจกรรมด้านสังคมเช่นนำไปช่วยเหลือตำรวจในการจับผู้ร้าย หรือควบคุมประชากรด้วย social credit

ในบทนี้จะเน้นเล่าถึงสภาพสังคมจีนในปัจจุบันว่ามีการพัฒนาในด้านเทคโนโลยีและ AI ไปในด้านไหนบ้าง รวมถึงแนะนำบริษัทเทคโนโลยีที่โดดเด่นของจีน เช่น alibaba, tencent, kwai

เนื่องจากเป็นหนังสือรวมบทความ แต่ละหัวข้อเลยเป็นข้อเขียนสั้นๆ อ่านง่าย ได้ภาพกว้างเกี่ยวกับการดำเนินนโยบายในด้านต่างๆ ของจีนในปัจจุบัน คนที่ไม่เคยรู้เรื่องอะไรเกี่ยวกับจีนมาก่อนก็อ่านได้ นำเสนอแบบ narrative ตั้งคำถามให้ฉุกคิดในบางประเด็นแต่ไม่มีการตัดสินหรือชี้นำ แต่ก็ด้วยความเป็นหนังสือรวมบทความ เลยอาจจะมีจุดอ่อนในแง่ความต่อเนื่องของเนื้อหาอยู่บ้าง