โรคเบาหวาน เกิดขึ้นจากร่างกายไม่สามารถที่จะนำน้ำตาลกลูโคสในเลือดไปใช้เป็นพลังงานได้ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถที่จะผลิตฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) หรือผลิตได้ไม่พอ ซึ่งอินซูลินมีบทบาทสำหรับการนำน้ำตาลกลูโคสเข้าสู่เซลล์ต่างๆในร่างกาย เมื่อไม่อาจจะนำไปใช้ได้น้ำตาลคลูโคสจึงมีการสะสมอยู่ในเลือดเป็นจำนวนสูง ส่งผลเสียต่อระบบต่างๆในร่างกายส่งผลให้เป็นโรคเบาหวานนั่นเอง

โรคเบาหวานมักไม่มีการแสดงอาการเตือนให้ทราบ จนกว่าจะเกิดโรคแทรกซ้อนขึ้น และเมื่อผู้ป่วยไปตรวจโรคแทรกซ้อน จึงค้นพบโรคเบาหวานโดยบังเอิญ เดี๋ยวนี้สามารถตรวจภาวะก่อนเป็นโรคเบาหวานได้ ด้วยการตรวจระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือด รวมทั้งตรวจระดับน้ำตาลสะสม

ฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) กับโรคเบาหวาน

• ฮอร์โมนอินซูลิน เป็นฮอร์โมนประเภทหนึ่งภายในร่างกาย สร้างจากกลุ่มเซลล์ในตับอ่อนที่ชื่อว่า เบต้า (beta cells) มีหน้าที่สำคัญ คือ ควบคุมกระบวนการเผาผลาญของร่างกาย โดยการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรตแล้วก็น้ำตาล เพื่อแปลงให้เป็นรูปของพลังงานเข้าไปสู่กล้ามเนื้อรวมทั้งเซลล์ต่างๆของร่างกาย

โรคเบาหวานที่พบบ่อย

โรคเบาหวานที่มักพบ มี 3 ชนิดเป็นต้นว่า

โรคเบาหวานประเภทที่ 1

สภาวะที่ร่างกายไม่สามารถสร้างฮอร์โมนอินซูลิน เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันไปทำลายเซลล์ตับอ่อนที่ทำหน้าที่ผลิตอินซูลิน พบได้บ่อยในเด็กมากยิ่งกว่าผู้ใหญ่เพราะเหตุว่าเด็กจะเป็นโรคชนิดนี้ตั้งแต่แรก ซึ่งจำเป็นจะต้องได้รับยาอินซูลินเพื่อรักษา 

ปัจจุบัน ยังไม่รู้ปัจจัยการเกิดโรคเบาหวานที่ชัดเจน ทำให้ไม่สามารถที่จะป้องกันได้ แต่คนที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 สามารถป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ด้วยการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ไขมัน คอลเรสตอรอล และปฏิบัติตามข้อเสนอแนะของหมออย่างเคร่งครัด

โรคเบาหวานประเภทที่ 2 

ภาวการณ์ที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้น้อยเกินไป หรือไม่สามารถนำอินซูลินไปใช้ประโยชน์ได้อย่างมีคุณภาพ โดยทั่วไปพบได้ทั่วไปในวัยกลางคนถึงวัยอายุมาก เป็นประเภทที่พบได้บ่อยที่สุด 

โรคเบาหวานชนิดที่ 2 สามารถป้องกันได้ ด้วยการลดสิ่งที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงที่นำไปสู่โรค ตัวอย่างเช่น หลีกเลี่ยงของกินรสหวานจัด เค็มจัด รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ดังเช่น ผักออร์แกนิก โปรตีนจากเนื้อปลา ไข่ไก่ บริหารร่างกายอย่างสม่ำเสมอ ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน 

• บางครั้งบางคราวโรคประเภทนี้อาจเกิดขึ้นจากภาวะดื้ออินซูลิน แล้วก็กรรมพันธุ์ ถ้าเกิดคนในครอบมีประวัติป่วยเป็นโรคเบาหวาน ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจสภาวะก่อนเป็นโรคเบาหวาน

โรคเบาหวานขณะตั้งท้อง (Gestational Diabetes) 

โรคเบาหวานประเภทหนึ่งซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ทุกระยะของการตั้งท้อง โดยมากมักถูกวินิจฉัยในช่วงอาทิตย์ที่ 24-28 ของการมีครรภ์ มีสาเหตุจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูง เนื่องมาจากร่างกายไม่อาจจะผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้เพียงพอ สามารถส่งผลเสียต่อมารดาและก็ทารกได้ 

อย่างไรก็ตาม โรคชนิดนี้สามารถป้องกันได้ ด้วยการเตรียมรับมือตั้งแต่ก่อนจะมีการมีครรภ์ หรือเมื่อกำเนิดโรคในเวลาที่มีครรภ์แล้ว ถ้าเกิดเข้ารับการดูแลและรักษากับแพทย์อย่างถูกวิธี ทำตามคำเสนอแนะอย่างเคร่งครัด การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้กลับมาเป็นปกติข้างหลังคลอด ป้องกัน หรือชะลอการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ก็สามารถทำเป็นเช่นเดียวกัน 

แต่ว่าจะกลับมาเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้อีกรอบข้างใน 10 ปี ถ้าไม่ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์

วิธีป้องกันโรคเบาหวาน

การป้องกันไม่ให้เป็นโรคเบาหวานไม่ใช่เรื่องยาก แค่เริ่มจากการป้องกันที่ต้นเหตุ ก็สามารถลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคได้มากขึ้น โดยสามารถประพฤติตามได้ไม่ยากดังนี้

• บริหารร่างกายอย่างสม่ำเสมอ ควรจะออกกำลังกายอย่างต่อเนื่องให้ได้อย่างน้อยครั้งละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง เพื่อให้แป้งและก็น้ำตาลที่สะสมอยู่ในกล้ามถูกดึงออกไปใช้เป็นพลังงาน ซึ่งจะทำให้ระดับแป้งและน้ำตาลลดน้อยลง
• ควบคุมน้ำหนักให้คงเดิม พยายามอย่าให้น้ำหนักเกินเกณฑ์ หรือถ้าคนใดที่เป็นโรคอ้วน ก็ควรรีบลดน้ำหนักโดยด่วน เพราะจากการค้นคว้าวิจัยพบว่า ผู้ที่มีน้ำหนักเกินล้วนมีโอกาสเสี่ยงต่อโรคเบาหวานสูงถึง 80%
• รับแสงตะวันอ่อนๆยามเช้าหรือเย็น แสงอาทิตย์อ่อนๆในรุ่งเช้าและเวลาเย็นนั้นอุดมไปด้วยวิตามินดี ที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย ซึ่งวิตามินดี ไม่เพียงแต่จะบำรุงผิวพรรณให้มองเปล่งปลั่งเพิ่มมากขึ้นเพียงแค่นั้น แต่ยังช่วยป้องกันโรคเบาหวาน ช่วยทำให้ร่างกายสามารถดูดซึมแคลเซียมแล้วก็ธาตุฟอสฟอรัส ซึ่งจำเป็นต้องสำหรับเพื่อการสร้างกระดูก และก็ยังช่วยเสริมแนวทางการทำงานของกล้ามเนื้อ หัวใจ ปอด แล้วก็สมอง
• ทานข้าวกล้องแทนข้าวขาว ข้าวซ้อมมืออุดมไปด้วยวิตามินแล้วก็สารอาหารต่างๆมากมายก่ายกอง อีกทั้งยังไม่ทำให้อ้วนอีกด้วย แล้วก็ที่สำคัญข้าวกล้องยังช่วยลดความเสี่ยงสำหรับเพื่อการเกิดโรคเบาหวานได้ดี ด้วยเหตุนี้ ควรต้องรับประทานข้าวกล้องแทนข้าวขาวทั่วไปหรือจะหุงรวมกับข้าวขาวด้วยก็ได้
• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะทำลายตับให้เสื่อมสภาพลง รวมทั้งเสี่ยงต่อภาวะโรคตับแข็ง ซึ่งเมื่อตับอ่อนเกิดความไม่ดีเหมือนปกติก็จะมีผลให้ผลิตอินซูลินได้ลดน้อยลง นำไปสู่การสั่งสมน้ำตาลภายในร่างกาย แล้วก็ในเส้นโลหิตเป็นจำนวนมาก จวบจนกระทั่งเสี่ยงที่จะทำให้เกิดโรคเบาหวานท้ายที่สุด
• ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ การกินอาหารให้ครบ5 หมู่ จะมีผลให้ร่างกายได้รับสารอาหารรวมทั้งวิตามินอย่างพอเพียง นำมาซึ่งการทำให้ทุกส่วนภายในร่างกายมีความแข็งแรงบริบูรณ์มากขึ้นเรื่อยๆ จึงลดการเสี่ยงโรคเบาหวานก้าวหน้านั่นเอง ดังนี้ ควรจะเน้นย้ำเมนูผักผลไม้ให้มากมายๆและลดคาร์โบไฮเดตจากแป้งและไขมันให้น้อยลง เพราะว่าการได้รับไขมันและคาร์โบไฮเดรตเยอะเกินไป ก็ทำให้มีความเสี่ยงต่อการเกิดเบาหวานได้เช่นกัน